Η «βιομηχανία» του τουρισμού αποτελεί για τα Ιόνια νησιά την κύρια πηγή εισοδήματος. Ως εκ τούτου, το εισόδημα των κατοίκων του Ιονίου εξαρτάται από την πορεία του τουρισμού και τις διαθέσεις των μεγάλων διεθνών πρακτορείων, καθώς και της ικανότητας της κρατικής μηχανής να προβάλλει το τουριστικό προϊόν στο εξωτερικό και να δημιουργήσει ένα θεσμικό πλαίσιο προστασίας των συμφερόντων των τοπικών κοινωνιών.
Είναι προφανές ότι από τα μέσα της προηγούμενης δεκαετίας ο τουρισμός βρίσκεται σε κάμψη στον τόπο μας. Ακόμη και αν δεχτούμε ότι η μείωση των αφίξεων και των διανυκτερεύσεων των επισκεπτών δεν είναι μεγάλη και ακολουθεί μια περιοδικότητα, είναι γεγονός ότι με τον τρόπο που λειτουργεί η σύγχρονη τουριστική «βιομηχανία», το εισόδημα των ντόπιων μικρών επιχειρηματιών έχει ελαττωθεί δραστικά.
Κι ενώ πραγματοποιείται δημόσια συζήτηση για βελτιώσεις εντός του τουριστικού σκηνικού, ούτε λόγος δεν γίνεται για μερική, έστω, μετατόπιση σε άλλους τομείς της οικονομίας. Κάθε κουβέντα περί ίδρυσης βιομηχανίας αντιμετωπίζεται ως ουτοπική, ενώ ο πρωτογενής τομέας θεωρείται συλλήβδην πεδίο χαμηλών προσδοκιών.
Είναι πάντως χαρακτηριστική η απουσία συγκροτημένων μελετών στα πεδία αυτά. Είναι πράγματι ουτοπική η ίδρυση βιομηχανίας στον τόπο μας; Είναι όντως περιορισμένες οι προοπτικές του πρωτογενούς τομέα;
Σε άλλες περιοχές της Ευρώπης και του κόσμου, όπου γίνονται σοβαρές έρευνες για ζητήματα που αφορούν στην οργάνωση της παραγωγής, οι σχετικές μελέτες αξιοποιούν σε μεγάλο βαθμό την Ιστορία για να προσδιορίσουν την κατεύθυνση της οικονομίας σε βάθος χρόνου.
Σε ό,τι αφορά στα Επτάνησα και ιδιαίτερα την Κέρκυρα, η Ιστορία μας παρέχει μια εικόνα πολύ ενδιαφέρουσα. Από τον 16ο αιώνα (οπότε έχουμε πλέον αρκετά στοιχεία) και μέχρι τα τέλη του 19ου, η Κέρκυρα αποτελούσε ένα σημαντικό οικονομικό κέντρο. Αντίθετα από ό,τι πιθανώς πιστεύουν οι περισσότεροι, η οικονομική σημασία του νησιού δεν εξαντλούταν στο ρόλο του ως διαμετακομιστικού κέντρου, αλλά είχε να κάνει και με τη σημαντική πρωτογενή του παραγωγή. Και στο πλαίσιο αυτό είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι, αν και η παραγωγή ελαιολάδου και κρασιού ήταν οι μεγαλύτερες, δεν ήταν οι μόνες. Η Κέρκυρα παρήγε σημαντικές ποσότητες αλατιού, γαλακτοκομικών και διαφόρων προϊόντων της ευδοκιμούσης στο νησί πρίνου, δηλαδή του πουρναριού.
Τα προϊόντα του πουρναριού ήταν ιδιαίτερα χρήσιμα για την επεξεργασία των δερμάτων και τη βαφή αυτών και των άλλων υφασμάτων. Στο παραπάνω πλαίσιο, δηλαδή της ανάγκης ανάδειξης εναλλακτικών πηγών εισοδήματος για τους κατοίκους της Κέρκυρας, το στοιχείο αυτό έχει σημαίνουσα αξία. Μπορεί η βιομηχανία να έχει κατακλυστεί από χημικές χρωστικές ουσίες, όμως, ο σύγχρονος άνθρωπος εκτιμά ιδιαίτερα τα φυσικά προϊόντα, τα οποία, μάλιστα, είναι διατεθειμένος να πληρώσει αρκετά ακριβότερα όταν η ποιότητά τους είναι άριστη.
Μερικούς αιώνες νωρίτερα, η Κέρκυρα αποτελούσε ένα από τα σημαντικότερα κέντρα παραγωγής και εμπορίας πρινοκοκκίου, του υποπαραγώγου της πρίνου που χρησιμοποιούταν για τη βαφή. Το πρινοκόκκι είναι στην πραγματικότητα τα αυγά ενός εντόμου, του κέρμη, και από αυτό παράγεται η χρωστική ουσία κρεμεζί, παρόμοιας με το ορυκτό κιννάβαρι. Η ουσία αυτή, στην αυθεντική της, φυσική μορφή, είναι εξαιρετικής ποιότητας και χρησιμοποιείται για τη βαφή μεταξωτών ή στην ζωγραφική, ενώ η τιμή του είναι πολύ υψηλή.
Οι Κερκυραίοι επιχειρηματίες συνέλεγαν το προϊόν που παραγόταν στο νησί και παράλληλα συγκέντρωναν ποσότητες και από άλλες περιοχές όπως το Βουθρωτό, την Ηγουμενίτσα, την Πελοπόννησο και τα υπόλοιπα Επτάνησα. Ακολούθως, το πρινοκόκκι μεταφερόταν στη Βενετία όπου κάλυπτε τις ανάγκες της τοπικής υφαντουργίας, ενώ ένα μέρος διοχετευόταν ακόμη και σε άλλες υφαντουργικές περιοχές της Ευρώπης, όπως τη Φλάνδρα.
ΣΥΜΒΑΣΗ ΑΓΟΡΑΣ ΠΡΙΝΟΚΟΚΚΙΟΥ (16ος αι.)
ƒ ημέρα κστ΄ (26) του (Μαρτίου). Κυρ Λάζαρης Δημισιάνος από το νησή της Κεφαλονιάς εκ το Ράκλι, ευρισκόμενος εν τη παρούσα πόλη Κορυφών, παρών σωματικώς ομολόγησεν ότι έλαβεν και επληρώθη στο παρόν από τον παρόντα Μισέρ Αντόνιον Κοκίνη διά πρινοκόκη της Κεφαλονιάς λήτρες δώδεκα χονδρές βαινετικές με το χνούδη του κατά την τάξη δεκατησμένο[1]. Ήγουν, επληρώθητο την κάθε λήτρα προς άσπρα λβ΄(32) και υπόσχεται να το δόση το αυτό πρινοκόκη λήτρες ιβ΄(12) με το χνούδη του ως άνωθεν, του κουμέσου του ρηθέντος Μισέρ Αντονίου Κοκίνη όπου θέλη ευρεθή εκεί στο νησί της Κεφαλονιάς, απερνόντας της Αγίας Παρασκεβής. Έτη δε υπόσχεται ο ρηθής κυρ Λάζαρης ότι όσο έτερο πρινοκόκη θέλη μαζόξη να μηδέν έχει εξουσίαν να το δόση τινός αλουνού, ημι μόνον του ρηθέντος Μισέρ Αντονίου ήτε του κουμέσου αυτού, εις τιμήν καθώς το θέλουν πληρώση έτεροι πραματευτάδες. Και ούτως υπόσχεται ο ρηθέντας κυρ Λάζαρης υπό μαρτύρων ΚαλοΪωάννη Αλεξάκη από το νησί της Κεφαλονιάς και κυρ (…) Καλούδη.
Α.Ν.Κ., Συμβ., Τόμος Β 176, σ. 193r
Ο Αντώνιος Κοκκίνης, πρόγονος του Γεωργίου που έλαβε μέρος στη Ναυμαχία της Ναυπάκτου και του Αντωνίου που χρηματοδότησε το πηγάδι της Κρεμαστής, ασχολούταν με το εμπόριο πρινοκοκκίου. Το πόσο επικερδές ήταν αυτό το εμπόριο είναι προφανές από την εξέλιξη της συγκεκριμένης οικογένιας, η οποία έφτασε κάποτε να είναι μια από τις πλουσιότερες του νησιού.
Το παραπάνω κείμενο δεν μας πληροφορεί απλώς για μία οικονομική ενασχόληση των Κερκυραίων του παρελθόντος. Μας πληροφορεί, ακόμη, και για την ενότητα της οικονομία των Επτανήσων και του Ιονίου χώρου γενικότερα, μια ενότητα που σήμερα θεωρείται αδύνατη.
[1] Δεκατισμένο: δηλ. με πληρωμένο το τελωνειακό τέλος 10%.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου