Οκτώβριος 1571. Στα νερά του Ιονίου πραγματοποιήθηκε μια από τις μεγαλύτερες ναυμαχίες στην ιστορία της ανθρωπότητας, μέχρι τον 20ο αιώνα. Σαν αποτέλεσμα της τραγικής για τους χριστιανούς τροπής του βενετοτουρκικού πολέμου για την Κύπρο, οι ευρωπαϊκές χώρες τη Sacra Lega, τον Ιερό Συνασπισμό, για να αντιμετωπίσουν την οθωμανική πλημμυρίδα. Ο Σουλτάνος, από την πλευρά του, συγκέντρωσε όσα πλοία μπορούσε από την επικράτειά του και τους υποτελείς εμίρηδες της Αφρικής. Στη Sacra Lega συμμετείχαν η Ισπανία, η Γένοβα, το κράτος του Πάπα, οι Ιππότες της Μάλτας, η Γερμανική Αυτοκρατορία και φυσικά η Βενετία με τις κτήσεις της.
Συνολικά, γύρω στους 150.000 άνδρες και πάνω από 500 πλοία συγκρούστηκαν στην περιοχή των Εχινάδων σε μια σφοδρή μάχη σώμα με σώμα που κράτησε πέντε ολόκληρες ώρες. Η ναυμαχία έληξε με την περιφανή νίκη των χριστιανών, αλλά ο φόρος αίματος και από τις δύο παρατάξεις υπήρξε βαρύς: οι Χριστιανοί έχασαν γύρω στους 11.000 άνδρες, ενώ οι απώλειες των Οθωμανών έφτασαν τους 29.990.
Τη βία, εξάλλου γιγάντωνε η προπαγάνδα των δύο αντιπάλων, αφού τόσο ο Πάπας, όσο και ο Σουλτάνος, είχαν κηρύξει ο καθένας από την πλευρά του Ιερό Πόλεμο, υποσχόμενοι στους πιστούς πλήρη άφεση αμαρτιών και καθεστώς μάρτυρα στους νεκρούς.
Στη συγκλονιστική αυτή σύρραξη συμμετείχαν και οι Κερκυραίοι, ως υποτελείς των Βενετών έχοντας μάλιστα να επιδείξουν μια εξαιρετική «παράδοση» στους πολέμους κατά των Οθωμανών. Σύμφωνα με το Χρυσόβουλο του 1386, με το οποίο οι Κερκυραίοι ορκίζονταν πίστη στη Βενετία, είχαν την υποχρέωση να εξοπλίζουν και να επανδρώνουν τρεις γαλέρες. Το 1571, όμως, και λόγω των εξαιρετικών περιστάσεων, η Κέρκυρα προσέφερε τέσσερα πλοία στη Sacra Lega: τον «Χριστό της Κέρκυρας» με σοπρακόμητο (πλοίαρχο) τον Χρ. Κοντόκαλη, τον «Αετό της Κέρκυρας» υπό τον Π. Μπούα, τον «Άγιο Μιχαήλ» υπό τον Γ. Κοκκίνη και τον «Άγγελο της Κέρκυρας» του Στ. Χαλικιόπουλου. Μια προσεκτικότερη, όμως, ματιά στους καταλόγους των πλοίων, μας αποκαλύπτει την παρουσία και μίας γαλέρας με το όνομα «Άγιος Πέτρος», με κυβερνήτη τον Μάρκο Φιομάχο. Έτσι, προβάλλει το ενδεχόμενο οι κερκυραϊκές γαλέρες στη ναυμαχία να ήταν πέντε και όχι τέσσερις, ανεξάρτητα από το αν ο Φιομάχος ενεργούσε ως ιδιώτης.
Από τους παραπάνω κυβερνήτες, ο Χριστόφορος Κοντόκαλης δοξάστηκε , καθώς κατόρθωσε να αιχμαλωτίσει τη γαλέρα του πασά της Ρόδου, ενώ ο Πέτρος Μπούας βρήκε μαρτυρικό θάνατο όταν, αφού αιχμαλωτίστηκε από τον Αλγερινό Λουτς Αλή, γδάρθηκε ζωντανός. Η γαλέρα του Π. Μπούα είχε αιχμαλωτιστεί στην προσπάθειά της να καλύψει το κέντρο της χριστιανικής παράταξης, αποκόπηκε, όμως από τα άλλα πλοία της νότιας μοίρας και το πλήρωμά της εξολοθρέυτηκε.
Ένας από τους Κερκυραίους που υπηρετούσαν στην παραπάνω γαλέρα ήταν ο Θεόδωρος Πικέρνης από τους Καλαφατιώνες, όπως μαρτυρά το παρακάτω έγγραφο.
ΣΥΜΒΑΣΗ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΥΠΟΧΡΕΟΥ ΣΕ ΘΗΤΕΙΑ
9/5/1571
Κυρ Αντώνιος Μαύρος από χωρίον των Κουναβάδων Πρακτωρίας[1] του Γύρους και κυρ Θεόδωρος Πικέρνης από χωρίον των Καλαφατιώνων συμφώνησαν αμφοτεροι τοιούτο τρόπω. Και γαρ επειδή τον αυτόν κυρ Αντώνιον έβαλαν εις το κάτεργο[2] του ευγενούς Μισέρ Πιέρου Μπούα, ίνα δουλέυσει και αυτός καθώς και οι έτεροι της νήσου άνθρωποι. Διό υπόσχεται ο ειρημένος Θεόδωρος ίνα δουλεύσει εις το ρηθέν κάτεργο εις τον τόπον αυτού ως σκατζαδούρος[3] του τον τόσον καιρόν όσο δουλεύσουν και οι έτεροι νησιώτες. Και διά όνομα ως άνωθεν, υπόσχεται αυτός να δώσει διά πληρωμή αυτού το καθόλου τζεκίνια κδ΄ (24) και ένα ζευγάρι μπραγιέσες[4] καριζένιες[5] και να λάβει και την πάγα[6] του τη συνηθισμένη από την αυθεντίαν και την τζόντα[7] του χωριού καθώς και οι έτεροι. Τα οποία τζεκίνια κδ΄(24) τα έλαβε εκ τον αυτόν Αντώνη ο άνωθεν Πικέρνης. Εσέβησαν εγγυητές οι παρόντες κυρ Χρήστος Μακρής κυρ Ιωάννης Λαγγαδίτης. Εάν ήθελε φύγει να είναι αυτοί διά αυτόν.
Α.Ν.Κ., Συμβ., Τόμος Ν 328, σ. 48r
Ο Θεόδωρος Πικέρνης, αποζητώντας ένα εισόδημα και έχοντας, μάλλον, εμπειρία στις γαλέρες, πήρε τη θέση του κληρωτού Αντωνίου Μαύρου στη μοιραία γαλέρα του Πέτρου Μπούα. Οι συμβολαιογραφικές πράξεις του Ι.Α.Κ. δεν περιέχουν άλλα στοιχεία για την τύχη του, κρίνοντας, όμως, από το τέλος του κυβερνήτη της γαλέρας, είναι μάλλον απίθανο να επέζησε ο γενναίος Καλαφατιωνίτης.
Επί αιώνες ο Κερκυραίος πολεμιστής έμενε άγνωστος και αμνημόνευτος, όπως και τόσοι άλλοι, αλλά πλέον μπορούμε να απευθύνουμε επωνύμως στο πρόσωπό του την ευγνωμοσύνη που αρμόζει στους χιλιάδες προγόνους μας που κράτησαν μακριά από τον νησί μας και τη χριστιανική Δύση τον Οθωμανό κατακτητή.
[1] Πρακτωρία: διοικητική διαίρεση του Βαϊλάτου
[2] Κάτεργο: γαλέρα.
[3] Σκατζαδούρος:αντικαταστάτης.
[4] Μπραγιέσες: τύπος ενδύματος.
[5] Καριζένιες: τύπος υφάσματος.
[6] Πάγα: πληρωμή.
[7] Τζόντα: εγχρήματη συμμετοχή, συμπλήρωμα.
Συνολικά, γύρω στους 150.000 άνδρες και πάνω από 500 πλοία συγκρούστηκαν στην περιοχή των Εχινάδων σε μια σφοδρή μάχη σώμα με σώμα που κράτησε πέντε ολόκληρες ώρες. Η ναυμαχία έληξε με την περιφανή νίκη των χριστιανών, αλλά ο φόρος αίματος και από τις δύο παρατάξεις υπήρξε βαρύς: οι Χριστιανοί έχασαν γύρω στους 11.000 άνδρες, ενώ οι απώλειες των Οθωμανών έφτασαν τους 29.990.
Τη βία, εξάλλου γιγάντωνε η προπαγάνδα των δύο αντιπάλων, αφού τόσο ο Πάπας, όσο και ο Σουλτάνος, είχαν κηρύξει ο καθένας από την πλευρά του Ιερό Πόλεμο, υποσχόμενοι στους πιστούς πλήρη άφεση αμαρτιών και καθεστώς μάρτυρα στους νεκρούς.
Στη συγκλονιστική αυτή σύρραξη συμμετείχαν και οι Κερκυραίοι, ως υποτελείς των Βενετών έχοντας μάλιστα να επιδείξουν μια εξαιρετική «παράδοση» στους πολέμους κατά των Οθωμανών. Σύμφωνα με το Χρυσόβουλο του 1386, με το οποίο οι Κερκυραίοι ορκίζονταν πίστη στη Βενετία, είχαν την υποχρέωση να εξοπλίζουν και να επανδρώνουν τρεις γαλέρες. Το 1571, όμως, και λόγω των εξαιρετικών περιστάσεων, η Κέρκυρα προσέφερε τέσσερα πλοία στη Sacra Lega: τον «Χριστό της Κέρκυρας» με σοπρακόμητο (πλοίαρχο) τον Χρ. Κοντόκαλη, τον «Αετό της Κέρκυρας» υπό τον Π. Μπούα, τον «Άγιο Μιχαήλ» υπό τον Γ. Κοκκίνη και τον «Άγγελο της Κέρκυρας» του Στ. Χαλικιόπουλου. Μια προσεκτικότερη, όμως, ματιά στους καταλόγους των πλοίων, μας αποκαλύπτει την παρουσία και μίας γαλέρας με το όνομα «Άγιος Πέτρος», με κυβερνήτη τον Μάρκο Φιομάχο. Έτσι, προβάλλει το ενδεχόμενο οι κερκυραϊκές γαλέρες στη ναυμαχία να ήταν πέντε και όχι τέσσερις, ανεξάρτητα από το αν ο Φιομάχος ενεργούσε ως ιδιώτης.
Από τους παραπάνω κυβερνήτες, ο Χριστόφορος Κοντόκαλης δοξάστηκε , καθώς κατόρθωσε να αιχμαλωτίσει τη γαλέρα του πασά της Ρόδου, ενώ ο Πέτρος Μπούας βρήκε μαρτυρικό θάνατο όταν, αφού αιχμαλωτίστηκε από τον Αλγερινό Λουτς Αλή, γδάρθηκε ζωντανός. Η γαλέρα του Π. Μπούα είχε αιχμαλωτιστεί στην προσπάθειά της να καλύψει το κέντρο της χριστιανικής παράταξης, αποκόπηκε, όμως από τα άλλα πλοία της νότιας μοίρας και το πλήρωμά της εξολοθρέυτηκε.
Ένας από τους Κερκυραίους που υπηρετούσαν στην παραπάνω γαλέρα ήταν ο Θεόδωρος Πικέρνης από τους Καλαφατιώνες, όπως μαρτυρά το παρακάτω έγγραφο.
ΣΥΜΒΑΣΗ ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΥΠΟΧΡΕΟΥ ΣΕ ΘΗΤΕΙΑ
9/5/1571
Κυρ Αντώνιος Μαύρος από χωρίον των Κουναβάδων Πρακτωρίας[1] του Γύρους και κυρ Θεόδωρος Πικέρνης από χωρίον των Καλαφατιώνων συμφώνησαν αμφοτεροι τοιούτο τρόπω. Και γαρ επειδή τον αυτόν κυρ Αντώνιον έβαλαν εις το κάτεργο[2] του ευγενούς Μισέρ Πιέρου Μπούα, ίνα δουλέυσει και αυτός καθώς και οι έτεροι της νήσου άνθρωποι. Διό υπόσχεται ο ειρημένος Θεόδωρος ίνα δουλεύσει εις το ρηθέν κάτεργο εις τον τόπον αυτού ως σκατζαδούρος[3] του τον τόσον καιρόν όσο δουλεύσουν και οι έτεροι νησιώτες. Και διά όνομα ως άνωθεν, υπόσχεται αυτός να δώσει διά πληρωμή αυτού το καθόλου τζεκίνια κδ΄ (24) και ένα ζευγάρι μπραγιέσες[4] καριζένιες[5] και να λάβει και την πάγα[6] του τη συνηθισμένη από την αυθεντίαν και την τζόντα[7] του χωριού καθώς και οι έτεροι. Τα οποία τζεκίνια κδ΄(24) τα έλαβε εκ τον αυτόν Αντώνη ο άνωθεν Πικέρνης. Εσέβησαν εγγυητές οι παρόντες κυρ Χρήστος Μακρής κυρ Ιωάννης Λαγγαδίτης. Εάν ήθελε φύγει να είναι αυτοί διά αυτόν.
Α.Ν.Κ., Συμβ., Τόμος Ν 328, σ. 48r
Ο Θεόδωρος Πικέρνης, αποζητώντας ένα εισόδημα και έχοντας, μάλλον, εμπειρία στις γαλέρες, πήρε τη θέση του κληρωτού Αντωνίου Μαύρου στη μοιραία γαλέρα του Πέτρου Μπούα. Οι συμβολαιογραφικές πράξεις του Ι.Α.Κ. δεν περιέχουν άλλα στοιχεία για την τύχη του, κρίνοντας, όμως, από το τέλος του κυβερνήτη της γαλέρας, είναι μάλλον απίθανο να επέζησε ο γενναίος Καλαφατιωνίτης.
Επί αιώνες ο Κερκυραίος πολεμιστής έμενε άγνωστος και αμνημόνευτος, όπως και τόσοι άλλοι, αλλά πλέον μπορούμε να απευθύνουμε επωνύμως στο πρόσωπό του την ευγνωμοσύνη που αρμόζει στους χιλιάδες προγόνους μας που κράτησαν μακριά από τον νησί μας και τη χριστιανική Δύση τον Οθωμανό κατακτητή.
[1] Πρακτωρία: διοικητική διαίρεση του Βαϊλάτου
[2] Κάτεργο: γαλέρα.
[3] Σκατζαδούρος:αντικαταστάτης.
[4] Μπραγιέσες: τύπος ενδύματος.
[5] Καριζένιες: τύπος υφάσματος.
[6] Πάγα: πληρωμή.
[7] Τζόντα: εγχρήματη συμμετοχή, συμπλήρωμα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου