Από τη στιγμή που το νησί μας περιήλθε σε δυτικούς κυρίαρχους, στο τέλος του Μεσαίωνα, εφαρμόστηκε εδώ το φεουδαλικό σύστημα, με κάποιες παραλλαγές, βέβαια.
Πρώτοι οι Ανδεγαυοί ηγεμόνες της Ν. Ιταλίας και της Σικελίας, εφάρμοσαν τον φεουδαλισμό γαλλικού τύπου, δηλαδή την πιο αυστηρή του μορφή. Ακολούθησαν οι Βενετοί, οι οποίοι, όμως δεσμεύονταν σε κάποια θέματα από το Χρυσόβουλο της προσχώρησης του νησιού στη Δημοκρατία (1386).
Σε κάθε περίπτωση, μέχρι τον 15ο αιώνα που παγιώθηκε μια κατάσταση, συναντάμε το φαινόμενο της δημιουργίας μεγάλων ιδιοκτησιών γης. Οι ιδιοκτησίες αυτές χωρίζονταν σε τρεις κύριες ομάδες: τα άμεσα φέουδα, τις δημόσιες βαρονίες και τις γαίες της Καθολικής Αρχιεπισκοπής. Η κύρια διαφορά στον χαρακτήρα αυτών των ιδιοκτησιών ήταν το ποιος είχε την εξουσία στους κατοίκους. Έτσι, στα άμεσα φέουδα την πλήρη εξουσία πάνω στους κατοίκους τους είχε ο φεουδάρχης, ενώ στα άλλα δύο το κράτος μέσω του διοικητή του νησιού.
Ανεξάρτητα, πάντως, από το ποιος είχε δικαιοδοσία πάνω τους, οι Κερκυραίοι της υπαίθρου ζούσαν σε συνθήκες δύσκολες. Όσοι ήταν δουλοπάροικοι στην εξουσία κάποιου άρχοντα είχαν πολύ μικρές απολαβές. Αλλά και όσοι ήταν ελεύθεροι και καλλιεργούσαν δικά τους ή πακτωμένα κτήματα, είχαν να αντιμετωπίσουν τα δοσίματα των πάκτων, τις αμοιβές των λουτρουβιών, και την αποπληρωμή των δανειστών που συχνά κατέφευγαν όταν η σοδειά δεν πήγαινε καλά.
Δεν έλειπαν κι αυτοί που, είτε δεν είχαν κληρονομήσει γη από τους γονείς τους, είτε την είχαν χάσει με κάποιον τρόπο, και για να επιβιώσουν αναγκάζονταν να υποτακτούν οικειοθελώς σε κάποιον άρχοντα, με μοναδικό σκοπό να γλιτώσουν από την πείνα.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το παρακάτω:
Παροικική Σύμβαση στο Κοθωνίκι
12/8/1674 εις την κούρτην του παρόντος Τιμίου Š Αλεξάνδρου Καρτάνου του ποτέ τιμίου Μαρίνου ειστο υποστατικό του ειστο Κοθονίκι (συνεφώνησε με τον κυρ Κωσταντή Σούκερα του κυρ Στάθη και του μίσθωσε όλα τα χωράφια που έχει στην άνωθεν) … ακόμη και το περιβόλι με όλα τα πορικά όπου έχει μέσα. Ακόμη και τις ελιές... Ομοίως του δίδη και το σπιτόπουλο δια να κατοικεί μέσα ει σαυτό με την φαμήλια του δίχως κανένα βάρος ομοίως του δίδη και το παλαιόσπιτο ανίσως και ο αυτός Σούκερας κανέναν καιρό ήθελε έχει κομοδίτα[i] να το φτιάση να κατοικίση σαυτό δίχως να δίδη κανένα βάρος… Με υπόσχεση του αυτού Σούκερα να κομίζει την πάσα εβδομάδα όντες είναι εορτάδες δύο φορτώματα ξύλα με ζώον του αυτού Τιμίου Καρτάνου μέσα ειστην χώρα κόβοντας από τα ξύλα του αυτού Καρτάνου …
Ενώπιον Μαρτύρων κυρ Ζαφείρη Ποταμίτη και κυρ Γιωργάκη Καμπίσα
Α.Ν.Κ., Συμβ., Τόμος Γ76 Φίλτζα 17, σελ. 333v
Μπορεί το κείμενο να αναφέρει τον όρο «μίσθωση», η απουσία, όμως, αναφοράς σε αντίτιμο, όπως και οι όροι παράδοσης οικήματος στον Κ. Σούκερα, φανερώνει ότι πρόκειται για παροικική σύμβαση, της οποίας οι όροι δεν διαφέρουν πολύ από εκείνους που ίσχυαν στα βυζαντινά χρόνια.
Υπό το καθεστώς της παροικίας, ο αγρολήπτης κατοικούσε στο υποστατικό του άρχοντα, καλλιεργώντας τα κτήματά του, χωρίς να έχει δικαίωμα να τα εγκαταλείψει και να μετακινηθεί αλλού. Η διαφορά με την δουλοπαροικία που ίσχυε στα άμεσα φέουδα (π.χ. στην περιοχή του Γύρου), ήταν ότι ο άρχοντας δεν είχε δικαστική εξουσία στους υποτελείς του.
[i] Κομοδίτα: ευχέρεια.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου