Η Εκκλησία, κατά τους δύσκολους αιώνες της ξένης κατοχής των ελληνικών περιοχών, τόσο στις οθωμανοκρατούμενες, όσο και στις βενετοκρατούμενες, διαδραμάτισε αποφασιστικό ρόλο στη διάσωση του ελληνικού πολιτισμού και των γραμμάτων.
Αν και –στα Επτάνησα τουλάχιστον, από νωρίς- υπήρχαν και λαϊκοί διδάσκαλοι, η εργασία τους δεν μπορούσε να συγκριθεί με εκείνη που επιτελούταν στα μοναστήρια. Οι μονές, ανεξάρτητα από το μέγεθός τους, διέθεταν πάντοτε πολύ περισσότερα βιβλία απ’ όσα μπορούσε να έχει ο μέσος δάσκαλος.
Πέραν αυτού, είχαν τη δυνατότητα να προσφέρουν διδασκαλία σε μεγαλύτερο αριθμό μαθητών, αποκτώντας σχεδόν τη μορφή ενός κανονικού σχολείου.
Επιπλέον, παρείχαν συχνά τη δυνατότητα διαμονής στους μαθητές τους, δίνοντας, έτσι, μια ευκαιρία στη μάθηση, ακόμη και σε παιδιά από απομακρυσμένες περιοχές. Η από μικρή ηλικία διαβίωση στο μοναστήρι οδηγούσε πολλούς από τους μαθητές στο μοναστικό βίο, συντηρώντας με αυτόν τον τρόπο ένα πλήθος από εγγράμματους μοναχούς, οι οποίοι δίδασκαν με τη σειρά τους τα ελληνικά γράμματα στο λαό.
Τα μοναστήρια απέδωσαν ανεκτίμητους καρπούς στο Γένος, αναδεικνύοντας μεγάλους διδασκάλους όπως τον Ευγένιο Βούλγαρη, ο οποίος καταγόταν από μια οικογένεια με πολλούς διδασκάλους-μοναχούς, καθώς και τον Κοσμά τον Αιτωλό.
Τέτοιου είδους έφεση φαίνεται πως είχε και ένας μικρός μαθητής από το Γαστούρι κατά τον 18ο αιώνα, αν και επί του παρόντος δεν γνωρίζουμε την εξέλιξή του.
ΠΑΡΑΤΑΣΗ ΜΑΘΗΤΕΊΑΣ ΣΕ ΜΟΝΑΧΟ
1725, Αυγούστου 29, εις την οικίαν εμού νοταρίου στο χωρίον του Γαστουρίου. Επειδή και ο παρών Ευλαβής Παπάς κυρ Αναστάσιος Ματζαβίνος του ποτέ Αντρία, ηβρισκόμενος εφημέριος εις το μοναστήριον του Αγίου Ιωάννου του Μωραΐτη εις την περιοχή του Γαστουρίου, είχε του δώσει o παρών κυρ Γιωργάκης Καζανόβας του ποτέ Άντζουλου, το παιδί του ονόματι Αντώνη, να του μάθει τα γράμματα και να τόχει με λόγου του ως είχαν συμφωνήσει….. και επειδή το παιδί δεν ήθελε να σταματίση με τον άνωθεν ιερέα με λόγου του να του μάθει τα γράμματα και να είναι στην υπακοή του, ευχαριστίθησαν ο άνωθεν Παπάς και ο άνωθεν Πατήρ του παιδίου, κυρ Γιωργάκης, να μην μποτετέρη[1] ένας του άλου τίποτις……
Ενώπιον μαρτύρων του κυρ Γιακουμέτου Κυπριώτη του Νικολούτζου και κυρ Στέλιου Κοντού του ποτέ Αλιβύζη εκ το άνωθεν χωρίον.
Α.Ν.Κ., Συμβ, Τόμος Κ 288, Φιλτζα 4, σ. 25r
Ξεκινώντας κανείς να σχολιάσει το κείμενο, δεν μπορεί να μην σταθεί στην ονοματολογία. Φυσικά, ο κυρ Γιωργάκης Καζανόβας, ουδεμία σχέση έχει με τον διάσημο Ιταλό γυναικοκατακτητή. Με βάση την εργασία του Χ.Β.Κόλλα[2], πρόκειται μάλλον για οικογένεια πρόσφατα εγκατεστημένη στο Γαστούρι, αφού το συγκεκριμένο επώνυμο δεν απαντά στην περιοχή κατά τον 16ο αι. Αν και η οικογένεια Καζανόβα είναι Ορθόδοξη στο δόγμα, το επώνυμο, καθώς και το πατρώνυμο (Άντζουλος) του κυρ Γιωργάκη, σε συνδυασμό με την πληθώρα Κρητικών προσφύγων που εγκαταστάθηκαν στο Γαστούρι, αφήνει το ενδεχόμενο να πρόκειται για βενετοκρητική οικογένεια που κάποια στιγμή στο παρελθόν είχε ασπαστεί την Ορθοδοξία.
Εν πάση περιπτώσει, ο μικρός Αντώνης που είχε μαθητεύσει «εσωτερικός» στο μοναστήρι του Αγ. Ιωάννου, φαίνεται πως έχει κλίση στα γράμματα και ίσως στο μοναχικό βίο και, μετά το πέρας της μαθητείας του ζητά να παραμείνει κοντά στον π. Αναστάσιο. Ο πατέρας του αναγνωρίζει την κλίση του γιου του, όπως και ο π. Αναστάσιος, και με την παραπάνω νοταριακή πράξη διατυπώνουν ότι ο Αντώνης θα παραμείνει στο μοναστήρι, χωρίς καμιά οικονομική υποχρέωση του ενός προς τον άλλο.
[1] Μποτετέρω: διεκδικώ (;).
[2] Χ.Β.Κόλλας, Η νήσος των Κορυφών τον 16ο αιώνα, Κέρκυρα, 1994.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου