Στο παρελθόν έχουμε αναφερθεί στην υγειονομική περίθαλψη και την ιατρική στην Κέρκυρα κατά την εποχή της Βενετοκρατίας. Είχαμε εξετάσει το (περιορισμένο) σύστημα υγείας, καθώς και τις συνήθεις ιατρικές και παραϊατρικές πρακτικές που εφαρμόζονταν στον πληθυσμό του νησιού. Το συμπέρασμα στο οποίο είχαμε καταλήξει ήταν ότι γενικά στις ανώτερες οικονομικές και κοινωνικές τάξεις παρείχαν τις υπηρεσίες τους οι πτυχιούχοι ιατροί, ενώ ο υπόλοιπος λαός απευθυνόταν κυρίως στους πρακτικούς θεραπευτές.
Οι πρακτικοί θεραπευτές, κάτοχοι μίας παράδοσης με ρίζες ακόμη και στην αρχαιότητα, εφήρμοζαν θεραπευτικές πρακτικές οι οποίες είχαν συνήθως ως βάση τις ιδιότητες κάποιων βοτάνων ή άλλων φυσικών στοιχείων. Σκευάσματα, ελιξίρια και αλοιφές από εκχυλίσματα φυτών, μέχρι και... η κυψελίδα του ανθρώπινου αυτιού, χρησιμοποιούνταν για να αντιμετωπιστούν κάθε είδους ασθένειες, από απλούς ερεθισμούς του δέρματος, μέχρι και η πάθηση του προστάτη!
Από την Αναγέννηση κι έπειτα, όμως, η παραδοσιακές θεραπευτικές μέθοδοι ήρθαν σε επαφή με την επιστήμη της Ιατρικής, τόσο επειδή «ξεθάφτηκαν» αρχαία ιατρικά συγγράμματα που είχαν ξεχαστεί κατά τον Μεσαίωνα, όσο και γιατί, χάρη στην τυπογραφία, αυτά τα συγγράμματα έγιναν προσβάσιμα από πολύ περισσότερους ανθρώπους σε σχέση με το παρελθόν. Τα ιατρικά συγγράμματα και οι τυπωμένες θεραπευτικές μέθοδοι αποτελούσαν ένα σημαντικό μέρος των έντυπων βιβλίων που εκδόθηκαν μετά την επινόηση του Γουτεμβέργιου.
Βεβαίως, τα βιβλία αυτά κυκλοφορούσαν κυρίως στην Ευρώπη και ήταν γραμμένα (αρχικά τουλάχιστον) στα λατινικά, οπότε δεν ήταν άμεσα προσβάσιμα από τους Έλληνες εκείνους που δεν κατείχαν τη γλώσσα αυτή. Για τον λόγο αυτό άργησαν να χρησιμοποιηθούν στην κυρίως Ελλάδα.
Αντίθετα, στην Κέρκυρα, και στις άλλες περιοχές που βρίσκονταν υπό τη βενετική κυριαρχία υπήρχαν άνθρωποι οι οποίοι μπορούσαν να αξιοποιήσουν τα συγγράμματα αυτά. αυτοί μπορούσε να είναι γηγενείς Έλληνες ή Λεβαντίνοι ιταλικής καταγωγής. Αυτοί μπορούσαν να αποκτήσουν μία γνώση που ήταν όχι μόνο πολύτιμη, αλλά και εξαιρετικά επικερδής, αφού οι υπηρεσίες τους, ξεχωριστές από εκείνες των απλών πρακτικών θεραπευτών, μπορούσαν να αμειφθούν καλύτερα, ειδικά στην ηπειρωτική Ελλάδα όπου δεν θα αντιμετώπιζαν σοβαρό ανταγωνισμό.
Το παρακάτω νοταριακό έγγραφο από το Ιστορικό Αρχείο της Κέρκυρας μας αποκαλύπτει μία περίπτωση σύστασης «συντροφίας»[1] πρακτικών θεραπευτών από την Κέρκυρα:
Συμφωνητικό σύστασης «συντροφίας» πρακτικών θεραπευτών από την Κέρκυρα (16ος αι.)
6/3/1542
Την άνωθεν, Μαΐστρο Τζουανμάριος Γεράλδης και Μαΐστρο Ανδρέας Μουσούρης, συνεφώνησαν να υπάγωσι εις την Στεραιάν[2] χάριν ιατρεύσεως, και να βάλη τα ιατρικά ο Μάστρο Ανδρέας αμισθί, και ούτοι τους κόπους και τέχνην αυτών και όπερ ο Θεός αποστείλη, επιστρεφόμενοι εδώ να μοιράσωσιν εφημισίας και αδελφικώς.
Μάρτυρες Ταβιάνος Καρτάνος και κυρ Νικόλαος Βατάτζης.
Α.Ν.Κ., Συμβ., Τόμος Μ 182, σ. 71r
Είναι προφανές ότι ο Μαστρο Ανδρέας Μουσούρης ήταν μάλλον φαρμακοποιός, γι’ αυτό φέρει τον τίτλο του «Μαΐστρο» και θα εφοδιάσει τη συντροφία με «ιατρικά». Φαίνεται, όμως, ότι ο ιταλικής καταγωγής συνέταιρός τους, ο Τζουανμάριος Γεράλδης, κατείχε μία γνώση άγνωστη στον μαστρο-Ανδρέα, και γι’ αυτό τα κέρδη από το ταξίδι στην Ήπειρο θα μοιράζονταν στη μέση. Βεβαίως, δεν μπορούμε να πούμε με σιγουριά ποια ήταν αυτή η γνώση που κατείχε ο Τζουανμάριος, όμως η καταγωγή του μας οδηγεί στην υπόθεση ότι γνώριζε τον τρόπο παρασκευής κάποιου φαρμάκου ή σκευάσματος, είτε από τη μαθητεία του σε κάποιον πρακτικό θεραπευτή της Ιταλίας, είτε επειδή τη διάβασε σε κάποιο από τα καινούρια βιβλία που κυκλοφορούσαν την εποχή εκείνη.
Ένα είναι βέβαιο: υπήρχαν εποχές που οι Κερκυραίοι πήγαιναν στην Ήπειρο, όχι για να γιατρευτούν, αλλά για να γιατρέψουν!
__________________________
Σημειώσεις
[1] Συντροφία: εταιρεία, συνεταιρισμός.
[2] Στεραιά: για τους Κερκυραίους και τους Βενετούς της εποχής, η απέναντι ηπειρωτική ακτή, η Ήπειρος.
(το παρόν άρθρο συντάχθηκε από τον Ανδρέα Γραμμένο και δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Η Κέρκυρα Σήμερα")
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου