Οι λαϊκοί θρύλοι, αλλά και οι τοπικές παραδόσεις βρίθουν από ιστορίες σύμφωνα με τις οποίες διάσπαρτοι στην Κέρκυρα υπάρχουν αμύθητοι θησαυροί. Και βέβαια, όπου υπάρχουν τέτοιου είδους ιστορίες, υπάρχουν πάντα άνθρωποι που συγκινούνται από αυτές και, αισθανόμενοι έλξη από την περιπέτεια και τα προσδόκιμα πλούτη, δοκιμάζουν την τύχη τους αναζητώντας αυτούς τους θησαυρούς.
Το πλούσιο παρελθόν της Κέρκυρας, οι χαμένες πλούσιες πόλεις της μυθολογίας και της αρχαιότητας, οι πολεμικές περιπέτειές της και γενικά η Ιστορία της, αποτελούν ένα περιβάλλον ευνοϊκό, όχι μόνο για την εμφάνιση θρύλων και παραδόσεων σχετικά με θησαυρούς, αλλά και για την ύπαρξή τους. Επί χιλιετίες οι άνθρωποι του νησιού και όχι μόνο αναζητούν τη μυθική πόλη του Αλκινόου που με περισσή μεγαλοπρέπεια περιγράφουν ο Όμηρος, αλλά και τα Αργοναυτικά έπη. Η ιστορική αρχαία Χερσούπολη (γνωστή από τον Μεσαίωνα ως Παλαιόπολη) που ξαφνικά κατστράφηκε από τους Γότθους του Τωτίλα το 550 μ.Χ. αποτελούσε πάντα ένα μυστήριο: που πήγαν οι θησαυροί και τα έργα τέχνης της; Ακόμη, κατά τη ρωμαϊκή εποχή και μέχρι και τον 16ο αιώνα, δεν ήταν λίγες οι αρχοντικές κατοικίες που, διάσπαρτες στην ύπαιθρο του νησιού καταστράφηκαν από πειρατικές επιδρομές και πολεμικές επιχειρήσεις και των οποίων τα μυστικά και τα πλούτη χάθηκαν κάτω από τα ερείπιά τους.
Πέραν όλων αυτών, βέβαια, υπάρχει και ο θρύλος της προίκας της Αγίας Κερκύρας. Σύμφωνα με τη λαϊκή παράδοση της Κέρκυρας, ο πατέρας της, «βασιλιάς» Κερκυλλίνος, μετανοιωμένος για το μαρτύριο της μοναχοκόρης του, Κερκύρας, έθαψε μαζί με το λείψανό της και την προίκα της, η οποία ήταν αντάξια μίας βασιλοπούλας. Αργότερα οι Χριστιανοί του νησιού οικοδόμησαν επάνω στον τάφο της αγίας έναν ναό, τον οποίο πολλοί ιστορικοί του παρελθόντος ταύτιζαν με τη γνωστή Βασιλική της Παλαιόπολης. Η ταύτιση αυτή υπάρχει και στη λαϊκή παράδοση, σύμφωνα με την οποία, κάτω από την αρχαία Βασιλική υπάρχουν κατακόμβες ή σπήλαιο, στο οποίο βρίκονται τόσο ο τάφος της Αγίας Κερκύρας, όσο και αμύθητοι θησαυροί[i].
Λίγες περιπτώσεις ανακάλυψης θησαυρών έχουν δει το φως της δημοσιότητας, ενώ άλλες κυκλοφορούν ως φήμες. Οι περισσότερες από αυτές, βέβαια, έχουν να κάνουν με την ανακάλυψη σεντουκιών με ρεάλια και άλλα παλιά νομίσματα αξίας στη θάλασσα ή σε παραθαλάσσιες περιοχές. Παρόλα αυτά φαίνεται ότι από νωρίς οι Κερκυραίοι προχωρούσαν και σε ανασκαφές προκειμένου να ανακαλύψουν κάποιον θησαυρό.
Μία τέτοια περίπτωση εντοπίσαμε σε ένα συμφωνητικό του 1542 από το Ιστορικό Αρχείο της Κέρκυρας:
Συμφωνητικό για την αναζήτηση θησαυρού (16ος αι.)
Επειδή και του Αγίου Πνεύματος συνεργούντος βούλονται οι παρόντες, δηλαδή ο Ευγενής Μισέρ Τζουάν Αλοΐζος Έριτζος και κυρ Νικόλαος Μπόνας και κυρ Θεόδωρος Δεκάδιος, να δοκιμάσωσι να ανοίξωσι τίνα τόπον γης, ελπίζουσι να εύρωσι θησαυρόν, ο δε τόπος εστί του ειρημένου Νικολάου εις τα μέρη της Παλαιοπόλεως, ο δε ειρημένος Δεκάδιος έχει ελπίδα και θέλει να δείξη τον τόπον και του άνωθεν Αλοΐζου, δέχονται διά σύντροφον και βοηθόν διά άλλης χρείας εις τρόπον τοιώδε όποταν θέλη ευρεθή καλόν καλιώτερον, ευγένοντας πρώτον το δικαίωμα της Αυθεντίας και Ρεγγιμέντου, να ημοιράσωσι το υποληφθέν εις τρία μέρη αδελφικώς…
Μάρτυρες κυρ Νικόλαος Βατάτζης και κυρ Κουμής Σκούλης
Α.Ν.Κ., Συμβ., Τόμος Μ 182, σ. 133r
Δυστυχώς, το παραπάνω συμφωνητικό δεν μας πληροφορεί για τη φύση του θησαυρού, ενώ στις πράξεις του νοταρίου που ακολουθούν δεν υπάρχει καμία που να αφορά την εύρεση και διανομή του θησαυρού, οπότε δεν είναι βέβαιο ότι πραγματικά βρέθηκε. Αυτό που προκαλεί εντύπωση είναι ότι υπήρχε νομοθεσία αντίστοιχη της σημερινής, η οποία διήπε την έυρεση θησαυρών στο υπέδαφος: η Πολιτεία λάμβανε μερίδιο, ενώ πιθανόν χορηγούσε και άδεια ανασκαφής, αν υποθέσουμε ότι αυτή ήταν η «άλλη χρεία» για την οποία ο αριστοκράτης και ιταλικής καταγωγής Τζουάν Αλοΐζος Έριτζος ήταν απαραίτητος ως σύντροφος.
Σχετικά με τη φύση του θησαυρού μπορούμε μόνο να διατυπώσουμε υποθέσεις: μπορεί να επρόκειτο για αρχαία ευρήματα, καθώς βρισκόταν στην Παλαιόπολη, ή για θησαυρό που θάφτηκε κατά την επιδρομή των Οθωμανών λίγα χρόνια νωρίτερα (1537), ο ιδιοκτήτης του οποίου είχε χαθεί κατά την επιδρομή.
_____________________
Σημειώσεις
[i] Εμπνευσμένος από τον θρύλο αυτόν, ο Κωνσταντίνος Θεοτόκης συνέγραψε «Το βιο της κυράς Κερκύρας».
(το παρόν άρθρο συντάχθηκε από τον Ανδρέα Γραμμένο και δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Η Κέρκυρα Σήμερα)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου