Είδαμε την προηγούμενη εβδομάδα πώς οι φιλοδοξίες κάποιων Καθολικών Αρχιεπισκόπων, αλλά και η γενικότερες τάσεις της Καθολικής Εκκλησίας κατά τα ύστερα μεσαιωνικά χρόνια και κατά τη Μεταρρύθμιση, δημιουργούσαν ζητήματα στη λειτουργία, ή ακόμη και την υπόσταση της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Κέρκυρα. Σήμερα θα ολοκληρώσουμε αυτό το θέμα, αξιοποιώντας ένα ακόμη μέρος του σχετικού εγγράφου που εντοπίσαμε στο Ιστορικό Αρχείο της Κέρκυρας.
Όπως αναφέραμε και στο προηγούμενο άρθρο, στα μέσα του 16ου αιώνα ο Καθολικός Αρχιεπίσκοπος διά του Βικαρίου του είχε διεκδικήσει την αποκλειστικότητα στην απονομή της δικαιοσύνης σε θέματα εκκλησιαστικού δικαίου, ακόμη και για υποθέσεις που αφορούσαν τους Ορθοδόξους. Το Τάγμα των 32 ιερέων που διοικούσε την Ορθόδοξη Εκκλησία της Κέρκυρας με επικεφαλής τον Μέγα Πρωτοπαπά, είχε αποστείλει τον ιερέα Αλοΐσιο Ραρτούρο, μία εξέχουσα εκκλησιαστική (και όχι μόνο) προσωπικότητα στη Ρώμη, ώστε να ζητήσει από την Αγία Έδρα τον σεβασμό των δικαιωμάτων των ορθοδόξων στην Κέρκυρα.
Τα αποτελέσματα της συνάντησης στο Βατικανό ήταν θετικά, όπως και της ακρόασης από το Δουκικό Συμβούλιο στη Βενετία. Παρόλα αυτά, ο Βικάριος της Καθολικής Αρχιεπισκοπής απαίτησε και δεύτερη κρίση στη Βενετία, στην οποία και πάλι προσήλθε ο ιερέας Αλοΐσιος Ραρτούρος. Και η κρίση αυτή αναγνώρισε τα δικαιώματα των Ορθοδόξων.
Όλη αυτή η διαδικασία, καθώς και το σχετικό έγγραφο προσφέρονται για την εξαγωγή κάποιων συμπερασμάτων για τα εκκλησιαστικά πράγματα της Κέρκυρας κατά τη συγκεκριμένη περίοδο.
Αφενός παρατηρούμε μία διαρκή πίεση από την πλευρά της Αρχιεπισκοπής, η οποία στόχευε σαφώς στην αποδυνάμωση του Μέγα Πρωτοπαπά που λειτουργούσε ως οιωνεί επίσκοπος της Ορθόδοξης Εκκλησίας, παρότι οι αρμοδιότητες και οι εξουσίες του είχαν κολοβωθεί από την εποχή των Ανδεγαυών. Είναι βέβαιο ότι οι διεκδικήσεις αυτές ήταν σύμφωνες με την ερμηνεία της Συνόδου της Φλωρεντίας από την Καθολική Εκκλησία και είχε ως απώτερο σκοπό την πλήρη υπαγωγή όλου του χριστιανικού πληθυσμού στην Αρχιεπισκοπή.
Αφετέρου, παρατηρούμε τη δυσκολία με την οποία η Ορθόδοξη Εκκλησία της Κέρκυρας αντιμετώπισε τη συγκεκριμένη κρίση. Βλέπουμε ότι το Τάγμα των 32 απετέλεσε τον μόνο συνομιλητή, τόσο του Βατικανού, όσο και της Βενετικής εξουσίας. Δεν αναφέρονται παρεμβάσεις ούτε πολιτικών φορέων και προσώπων της Κέρκυρας, ούτε θρησκευτικών αξιωματούχων της Ορθόδοξης Εκκλησίας εκτός του νησιού.
Επίσης, δεν μπορούμε παρά να παρατηρήσουμε το γεγονός ότι το Τάγμα των 32 αδυνατούσε ακόμη και να καλύψει τα έξοδα των μετακινήσεων του ιερέα Αλοΐσιου Ραρτούρου στη Ρώμη και τη Βενετία. Από το γεγονός αυτό φαίνεται τόσο η δύσκολη θέση στην οποία είχε περιέλθει η Ορθόδοξη Εκκλησία της Κέρκυρας μετά την αφαίρεση του μεγαλύτερου μέρους της περιουσίας της από τους Ανδεγαυούς, όσο και ότι η όποια περιουσία είχε συγκεντρωθεί από τότε, ήταν μάλλον πενιχρή.
Οι σχέσεις των δύο Εκκλησιών, αλλά και των ποιμνίων τους πέρασαν από αρκετές κρίσεις και ταραχές. Η κατάσταση έγινε ακόμη πιο κρίσιμη από τον 19ο αιώνα μέχρι τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο, καθώς η θρησκευτικότητα χρησιμοποιήθηκε για την εξυπηρέτηση πολιτικών στόχων, κυρίως από την πλευρά της Ιταλίας. Ο λόγος, πάντως που μελετούμε τα γεγονότα του παρελθόντος, δεν στοχεύει ούτε σε χαρακτηρισμούς, ούτε στη συντήρηση μισαλλοδοξίας μεταξύ των δύο δογμάτων. Το παράδειγμα της Κέρκυρας, άλλωστε, τουλάχιστον κατά τις τελευταίες δεκαετίες, δείχνει πώς μία κοινωνία μπορεί να ενσωματώσει διαφορετικές θρησκευτικές πεποιθήσεις με σεβασμό του ενός από τον άλλο και αρμονική συνύπαρξη.
Αφνα΄(1551), ημέρα γ΄(3η) Οκτωβρίου
(συνέχεια από το προηγούμενο)...συνέβη και άλλη κρίσις περί της αυτής εξουσίας μετά του Βικαρίου εις το Εκλαμπρότατον Ρεγγιμέντον όθεν μοχθήσας και εξοδιάσας πολλά ο αυτός κυρ Αλέξιος κερδίσας, ο Βικάριος ανεκαλέσατο δεύτερον εις την Βενετίαν τον αυτόν Πρωτοπαπάν... κυρ Αλέξιον απελθείν εις την Βενετίαν περί της αυτής κρίσεως. Προσελθών ο αυτός Πρωτοπαπάς και Σακελίων μετά παρακλήσεως πολλής ικέτευσαν αυτόν απελθείν εις την Βενετίαν…υποσχόμενοι… το αυτό εσώδημα διά χρόνους τρείς, οποίον πάκτος εξοδιάσθη εις την κρίσην αυτήν και άλλον πλέον και πλέον άνευ τοις κόποις και μόχθοις τοις περισοίς του αυτού παπα κυρ Αλεξίου και κινδύνοις ους υπέμεινε πολλάκις υπέρ του αυτού τάγματος και συνεχώς… υπερμαχείν υπέρ πάντων των αδελφών…
Α.Ν.Κ., Συμβ., Τόμος Μ 185, σ. 172r
(το παρόν άρθρο συντάχθηκε από τον Ανδρέα Γραμμένο και δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Η Κέρκυρα Σήμερα", 16-12-2009, σ. 3 )
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου