Έχουμε πολλές φορές αναφερθεί στις σχέσεις των δύο Εκκλησιών που συνυπήρχαν (και συνυπάρχουν) στο νησί μας από τον 13ο αιώνα. Στο πλαίσιο αυτό έχουμε αναφερθεί στα προβλήματα και τις προστριβές των δύο δογμάτων, λόγω της συνεχούς πίεσης των Καθολικών Αρχιεπισκόπων προς τους Ορθοδόξους Πρωτοπαπάδες μέχρι το τέλος του 18ου αιώνα. Σήμερα, επανερχόμαστε στο ζήτημα αυτό, λόγω της ανεύρεσης ενός πολύ ενδιαφέροντος εγγράφου από το ΙΑΚ.
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η κ. Έλλη Γιωτοπούλου-Σισιλιάνου[i], η Κέρκυρα αποτελούσε μία ιδιόμορφη περίπτωση «με αρχηγούς δύο δογμάτων όχι ισόβαθμους, αλλά που το ποίμνιο του υποβαθμισμένου αρχηγού των ορθοδόξων (του πρωτοπαπά) ήταν ασυγκρίτως μεγαλύτερο από εκείνο του λατινεπισκόπου». Και μόνο αυτή η κατάσταση αρκούσε ώστε να τροφοδοτούνται εντάσεις. Όμως υπήρχε και ένας άλλος λόγος.
Κατά κανόνα τον οποίο επέβαλαν στον Πάπα οι Βενετοί, ο Λατινεπίσκοπος Κερκύρας έπρεπε να προέρχεται από αριστοκρατική βενετική οικογένεια. Παρόλα αυτά, οι αριστοκράτες Βενετοί προκαθήμενοι φαίνεται ότι δεν εκτιμούσαν ιδιαίτερα την τοποθέτησή τους στο νησί μας. Οι περισσότεροι από αυτούς δεν έσπευδαν να εγκατασταθούν στην Κέρκυρα, αλλά διοικούσαν την Εκκλησία τους μέσω ενός βικαρίου («πληρεξουσίου») και οι ίδιοι διέμεναν στη Βενετία. Ως εκ τούτου δεν ήταν εύκολο γι’ αυτούς να αντιληφθούν την κατάσταση στο νησί, με αποτέλεσμα να λαμβάνουν αποφάσεις οι οποίες έρχονταν σε αντίθεση τόσο με την πολιτική της Βενετίας, όσο και με το κοινό αίσθημα του τόπου.
Στο σημείο αυτό οφείλουμε να ξεκαθαρίσουμε ότι οι όποιες εντάσεις μεταξύ των δύο δογμάτων αφορούσαν κυρίως τις Εκκλησίες ως διοικητικούς μηχανισμούς. Οι πιστοί των δύο δογμάτων σπάνια συγκρούονταν την εποχή εκείνη για θρησκευτικούς λόγους. Ως πιο σημαντική περίπτωση μπορούμε ίσως να ξεχωρίσουμε τα γεγονότα που ακολούθησαν την αλλαγή του ημερολογίου. Τότε οι Καθολικοί και οι Ορθόδοξοι του νησιού γιόρταζαν σε διαφορετικές ημερομηνίες το Πάσχα, με αποτέλεσμα κάποιοι Καθολικοί να πειράζουν τους Ορθοδόξους κατά τη Μεγάλη Εβδομάδα τρώγοντας επιδεικτικά κρέας, με αποτέλεσμα να σημειωθούν συγκρούσεις, οι οποίες πάντως δεν έλαβαν συνολικό χαρακτήρα.
Γενικά πάντως, οι Πάπες δεν φαίνεται να είχαν ψηλά στον προγραμματισμό της πολιτικής τους την περεταίρω υποβάθμιση της κατάστασης της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Κέρκυρα. Παρόλα αυτά, υπήρχαν περίοδοι που αυτό συνέβαινε. Η πρώτη ήταν εκείνη που ακολούθησε τη Σύνοδο της Φλωρεντίας-Φερράρας, και η δεύτερη εκείνη της Αντιμεταρρύθμισης που ακολούθησε τη Σύνοδο του Τρέντο.
Στη δεύτερη περίπτωση και παρά την αντίθετη στάση της Βενετίας που κράτησε θετική για την Ορθόδοξη Εκκλησία στάση, ο Λατινεπίσκοπος και ο βικάριός του επέμεναν στο να δικάζονται τα ζητήματα θρησκευτικού δικαίου που αφορούσαν τους Ορθοδόξους από την Καθολική Εκκλησία και όχι από τον Μεγάλο Πρωτοπαπά.
Στο έγγραφο που εντοπίσαμε στο Ιστορικό αρχείο της Κέρκυρας, περιγράφονται οι προσπάθειες που κατέβαλε ο τότε Μεγάλος Πρωτοπαπάς Κερκύρας, Αλοΐσιος Ραρτούρος για τη διαφύλαξη των δικαιωμάτων των Ορθοδόξων. Σήμερα δημοσιεύουμε το πρώτο μέρος.
Ταξίδι του Μεγάλου Πρωτοπαπά στη Ρώμη (16ος αι.)
Αφνα΄(1551), ημέρα γ΄(3η) Οκτωβρίου
Επειδή ο αιδεσιμότατος Πρωτοπαπάς πόλεως και νήσου κύριος Αλοΐζος ο Ραρτούρος και ο ποτέ κυρ Σακελίων[ii] παπα κυρ Γεώργιος ο Φλώρος, ως πρώτοι του Αγίου Ιερού Ταγματος των λβ΄(32) Ιερέων, διά μέρους αυτών και των λοιπών αδελφών του αυτού τάγματος υπέσχοντο δούναι του παπα κυρ Αλεξίου του Ραρτούρου το εσώδιμα όπερ έχουσιν εις την Στρογγυλήν Επισκοπιανών διά χρόνους δέκα, καθώς καθώς εγράφουσι ... φαίνεται αφλα΄(1531) μηνί Οκτωβρίω ως εκείνη φαίνεται πλατυτέρως, όπως ο ρηθείς παπα κυρ Αλέξιος οφείλει απελθείν εις την Ρώμην, κριθήναι μετά του Μητροπολίτου[iii] έμπροσθεν του Πάπα, και άλλων κριτηρίων, ίνα ο Πρωτοπαπάς έσται κριτής πασών των εκκλησιαστικών υποθέσεων της παρούσης νήσου μετά ιδίου εξόδου αυτού και κόπου και μόχθου εις την Ρώμην και εις την Αυθεντίαν[iv]. Διό πληρώσασι οι ρηθείς ιερείς την υπόσχεσιν ή υπέσχετο καλώς και αληθώς, εν Ρώμη και Βενετία μετά εξόδου αυτού. Και λαβών ο ρηθείς Πρωτοπαπάς την άπασαν εξουσίαν του κρίναι πάσας τας εκκλησιαστικάς υποθέσεις της πολεως και νήσου εις τους αφμβ΄(1542).....
_______________________
Σημειώσεις
[i] Ε. Γιωτοπούλου-Σισιλιάνου, Πρεσβείες της βενετοκρατούμενης Κέρκυρας (16ος-18ος αι.), ΓΑΚ-ΑΝΚ, 2002, σ. 88.
[ii] Σακελίων: εκκλησιαστικό αξίωμα.
[iii] Μητροπολίτης: εδώ εν. ο Λατίνος Αρχιεπίσκοπος.
[iv] Αυθεντία: εδώ εν. η Βενετία.
(το παρόν άρθρο συντάχθηκε από τον Ανδρέα Γραμμένο και δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Η Κέρκυρα Σήμερα")
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου