Πέρα λοιπόν από όσους λάμβαναν το μοναχικό σχήμα από ευσέβεια ή έστω από θαυμασμό στους μοναχούς, υπήρχαν κι εκείνοι που γίνονταν μοναχοί επειδή τους επεβλήθη. Σ’ αυτήν την κατηγορία μπορούμε να εντάξουμε όλες εκείνες τις περιπτώσεις στη μεσαιωνική (βυζαντινή και δυτική) ιστορία που οι πολιτικοί ηγέτες έκλειναν σε μοναστήρια τους πολιτικούς τους αντιπάλους, ή και μέλη της οικογένειάς τους λόγω δολοπλοκιών. Επίσης, πρέπει να εντάξουμε και όσους γίνονταν μοναχοί έπειτα από την επιμονή της οικογένειάς τους, προκειμένου να μην δημιουργήσουν οικογένεια και διασπαστεί έτσι η πατρική περιουσία. Σ’ αυτήν την κατηγορία, βέβαια, ανήκαν κυρίως γόνοι – άνδρες και γυναίκες – των αριστοκρατικών οικογενειών. Τέλος, υπήρχαν και οι περιπτώσεις που μοναχές γίνονταν γυναίκες οι οποίες είχαν «ατιμαστεί», κατά τη φρασεολογία και νοοτροπία της εποχής.
Σήμερα, οι περισσότεροι αισθανόμαστε οίκτο για όλους αυτούς τους ανθρώπους που αναγκάστηκαν να απαρνηθούν τη φυσιολογική ζωή, είτε επειδή τους επεβλήθη άμεσα, είτε επειδή τους οδήγησαν εκεί οι νόρμες της εποχής. Είναι δε τόση η απόσταση που μας χωρίζει από εκείνες τις εποχές και νοοτροπίες, ώστε συχνά θεωρούμε ότι η «θεοκρατική» κοινωνία με επικεφαλής τους ιερωμένους, κινούμενη από φανατισμό και μισαλλοδοξία έναντι της φυσιολογικής ζωής, οδηγούσε πολλούς ανθρώπους σε μία μίζερη και δυστυχισμένη ζωή.
Παρόλα αυτά, δεν πρέπει να αγνοούμε ότι πολλοί είχαν ασπαστεί τον μοναστικό βίο κινούμενοι από την ευσέβειά τους και αφού έγιναν μοναχοί διήγαν μία ζωή που μόνο μίζερη δεν μπορεί να χαρακτηριστεί. Επίσης, δεν ήταν λίγες και οι περιπτώσεις που κάποιοι άνθρωποι βρήκαν στα μοναστήρια καταφυγή από τις δυστυχίες του «έξω» κόσμου.
Στην Κέρκυρα των νεότερων χρόνων παρατηρείται μεγάλη απήχηση του μοναχισμού και γνωρίζουμε αρκετά μοναστήρια – ανδρικά και γυναικεία – που υπήρχαν στο νησί. Γνωρίζουμε επίσης περιπτώσεις που φαίνεται ότι κάποιες νεαρές γυναίκες υποχρεώθηκαν από τις οικογένειές τους να ενδυθούν το ράσο. Στο Ιστορικό Αρχείο της Κέρκυρας, όμως, βρήκαμε και μία περίπτωση που μία νεαρή μοναχή, όχι μόνο δεν είχε κλειστεί στο μοναστήρι παρά τη θέλησή της, αλλά διεκδίκησε με πάθος το δικαίωμά της να παραμείνει εκεί.
Έκθεση Μέγα Πρωτοπαπά σχετικά με νεαρή μοναχή (Κέρκυρα 19ος αι.)
Τη 13η Αυγούστου 1856
Προς τον Εκλαμπρότατον Κύριον Κόμητα
Σπυρίδωνα Βούλγαριν
Έπαρχον
Εκλαμπρότατε Κύριε,
Η νεανίς Ρόζα Αλεξάνδερ έγκειται εξετούμενη την παρά τη Κυβερνήση πρεσβείαν και μεσιτείαν της Εκκλησίας. Ο πατήρ αυτής, υιός πλουσίου εμπόρου Άγγλου, αποκατασταθής μν επό πολλά έτη εν τη νήσω ταύτη, υποστάς δε πολλάς απροσδοκήτους περιπετείας... ετελεύτησε νέος, καταλιπών ορφανήν εν απαλωτάτη ηλικία την αθλίαν Ρόζα.
Η μήτηρ αυτής, ολίγον ύστερον της αποβιώσεως του ανδρός, μετέβη εις δεύτερον γάμον. Η δε νεανίς Ρόζα, ήτις ανετράφη κατά τα δόγματα της ορθοδόξου Ανατολικής του Χριστού Εκκλησίας, εισήχθη δεκατριών ετών ούσα την ηλικίαν εις το Μοναστήριον της Αγίας Ευφημίας. Η μήτηρ αυτής διά πάσης θυσίας επλήρωσεν ακριβώς εις το Μοναστήριον επί τρία έτη τον μηνιαίον μισθόν τεσσάρων ταλλήρων, αλλ’ είτε εξ απολύτου ελλείψεως μέσων, είτε εκ δυστροπίας του μητρυιού, από δύο ήδη μηνών επαύθη η πληρωμή του μηνιαίου. Στερουμένη δε του Μοναστηρίου προσόδων, η δυστυχής Ρόζα ηναγκάσθη ίνα εξέλθη....
Εις τοιαύτον δυστύχημα περιπεσώσα η νεανίς Ρόζα, και εξ ενδομύχου κλίσεως ορμώσα προς τον μοναστικόν βίον, ένθα μόνον εγνώρισεν ηρέμους και αθορύβους ημέρας, επικαλείται δι’ εμού τα φιλάνθρωπα και φιλελεήμονα σπλάχνα της Υμετέρας Εκλαμπρότητος και των Ευγενών Επαρχιακών Συμβούλων, και ικετεύει μεν αυτή... όπως απαλλάξητε αυτήν εκ της εν η διάκειται ελεηνής περιστάσεως, διορίζοντες... το μέσον ίνα επανακάμψη και διαμείνη του λοιπού εις το Ιερόν Μοναστήριον.....
Αθανάσιος
Μητροπολίτης Κερκύρας
Α.Ν.Κ., Μητροπολίται, Φ. 139, Υποφ. 12
Η νεαρή Ρόζα είναι προφανές ότι δεν είχε μία όμορφη οικογενειακή ζωή μετά τον θάνατο του πατέρα της. Ο πατριός της ήταν μάλλον δύσκολος άνθρωπος, ίσως και σκληρός απέναντι στην προγονή του. Γι’ αυτό και τελικά η δεκατριάχρονη Ρόζα οδηγήθηκε στο μοναστήρι, αρχικά όχι ως μοναχή, αλλά ως εσώκλειστη τρόφιμος. Σύντομα, όμως, τα χρήματα των τροφείων της στέρεψαν και η Ρόζα επέστρεψε στο σπίτι της, για να αντιμετωπίσει μία κατάσταση χειρότερη από πριν. Για τούτο ζήτησε τη μεσιτεία του Μητροπολίτη Αθανασίου προς την Κυβέρνηση, ώστε να αρθούν τα κωλύματα του νόμου (προφανώς λόγω της ηλικίας της) και να της επιτραπεί να γίνει μοναχή στο μοναστήρι της Αγίας Ευφημίας, όπου, όπως αναφέρεται «μόνο εκεί γνώρισε ημέρες ήσυχες».
(Το παρόν άρθρο συντάχθηκε από τον Ανδρέα Γραμμένο και δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Η Κέρκυρα Σήμερα")
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου