Όπως συμβαίνει με κάθε νησί, η Κέρκυρα είχε ανέκαθεν ανεπτυγμένες σχέσεις με τις απέναντι ηπειρωτικές ακτές και την ενδοχώρα τους. Οι σχέσεις αυτές ποίκιλαν κατά καιρούς τόσο στο είδος τους, όσο και στην πυκνότητά τους, ανάλογα με την πολιτική κατάσταση στις δύο περιοχές. Άλλωστε, από την αρχαιότητα μέχρι την αυγή του 19ου αιώνα, οι Κερκυραίοι κατείχαν εκτεταμένες ή περιορισμένες κτήσεις στην αντίπερα ακτή: Επίδαμνος, Βουθρωτό, Σαγιάδα, Πάργα.
Η Οθωμανική κατάκτηση της Ηπείρου δεν διέκοψε την επικοινωνία των δύο πλευρών του Ιονίου. Αυτή η επικοινωνία, μάλιστα, αναπτύχθηκε περεταίρω μετά την από κοινού (επανα-)κατάκτηση του Βουθρωτου, της Σαγιάδας και της Πάργας στα τέλη του 15ου αιώνα. Οι Κερκυραίοι είχαν ανάγκη να κατέχουν τις παραπάνω περιοχές, τις δύο πρώτες λόγω των πλουτοπαραγωγικών πηγών τους και τη δεύτερη λόγω της εμπορικής της σημασίας. Αντίστοιχα, οι Ηπειρώτες έβλεπαν την Κέρκυρα ως έναν τόπο οικονομικών ευκαιριών ή ένα καταφύγιο σε περιπτώσεις ανάγκης.
Σε όλη την περίοδο της Βενετοκρατίας (από τα τέλη του 15ου αιώνα που διαθέτουμε ικανοποιητικά στοιχεία), αλλά και αργότερα, μέχρι τις μέρες μας, Έλληνες Ηπειρώτες, Αρβανίτες και Αλβανοί μετοίκησαν στο νησί μας σε μεγάλους αριθμούς, εμπλουτίζοντας και αυξάνοντας τον πληθυσμό του. Οι μετοικήσεις αυτές, βέβαια, σπάνια ήταν μαζικές, πράγμα που ευνόησε την ομαλή και σχετικά σύντομη ενσωμάτωση των νεοφερμένων στην τοπική κοινωνία. Κατά τον 16ο και τον 17ο αιώνα μάλιστα, υπάρχουν αναφορές ότι Ηπειρώτες προσπαθούσαν να ενταχθούν στην τάξη των αριστοκρατών. Αντίθετα από ό,τι υποστήριξε άδικα ο Σπύρος Στούπης (Οι Ξένοι εν Κερκύρα, Δωδώνη), οι μόνιμα εγκατεστημένοι στην Κέρκυρα Ηπειρώτες δεν αντιμετωπίζονταν ως «ξένοι». Ξένοι θεωρούνταν όσοι διέμεναν προσωρινά στο νησί και άρα υπόκειντο σε διαφορετικό καθεστώς: για παράδειγμα, στο πλαίσιο της εκκλησιαστικής οργάνωσης της Κέρκυρας, δεν είχαν δικαίωμα να εκκλησιάζονται στους άλλους ιδιωτικούς και συναδελφικούς ναούς, οπότε ανεγέρθηκε η Παναγία των Ξένων ώστε να καλύπτονται οι λατρευτικές τους ανάγκες.
Οι περισσότεροι, πάντως, από τους Ηπειρώτες που μετοίκησαν στην Κέρκυρα, ήταν επαγγελματίες και τεχνίτες ικανοί, απαραίτητοι στην τοπική οικονομία και κοινωνία. Συνήθως δε, η τέχνη που κατείχαν ήταν άγνωστη ή ελάχιστα ανεπτυγμένη στο νησί:
Σύμβαση σύστασης συντροφίας από Ηπειρώτες στην Κέρκυρα (18ος αι.)
Εν Χριστού ονόματι αμήν, 1781, Μαρτίου 28.
Εις ένα καμαρίν του οσπίτίου όπου κρατεί εις ενίκιον από τον Ευγενή Š Φώτιον Λισγαρά και κατοικεί ο παρόν Κύριος Μάθιος Δελβινιώτης, καφετιέρης[1] και ρακιντζής[2], αντίκρυς το απαλάτιον[3] της κατοικίας του Ευγενή Š Λισγαρά του ποτέ Ευγενούς Š Δομένιγου, σιμά κατά το σπιτζεριό[4] της Πίνιας, κοντράδα της Εκκλησίας των Αγίων Βασιλείου και Στεφάνου, εσυνάχθησαν οι παρόντες Κύριοι Χρίστος Ιωάννης του ποτέ Ιωάννου από την Άρτα, Στεφανής Χρίστος του ποτέ Χρίστου και Σάββας Γιάννης του ποτέ Ιωάννου Παπαρίζου ήτοι και οι δύο από τα μέρη των Ιωαννίνων. Όλοι και οι τρεις τεχνίτες εις τη δούλευσιν της Γουναρικής, ηυρισκόμενοι και διοριζόμενοι να προσμίνουν δια την δούλευσιν της ιδίας τέχνης τους εδώ εις τους Κορφούς, οίτινες εσυμφώνησαν εν μέσω αυτών και ποιούν με την βοίθειαν και ευλογία του Πλειστοδώρου Θεού ημών την συντροφίαν, όπως ως κάτωθι εξεκαθαρίζεται: (ακολουθούν οι όροι σύστασης της συντροφίας)
Α.Ν.Κ., Συμβ., Τόμος Π 30, φ. 15, σ. 19v
Όπως φαίνεται από το παραπάνω κείμενο, οι τρεις Ηπειρώτες είχαν βρεθεί περιστασιακά στην Κέρκυρα. Παρά ταύτα, ίσως και με την παραίνεση του συντοπίτη τους, Μάθιου Δελβινιώτη, αντιλήφθηκαν την απουσία γουναράδων στο νησί και, κατέχοντας αυτήν την τέχνη, αποφάσισαν να παραμείνουν μόνιμα και να ιδρύσουν μία «συντροφία», δηλαδή εταιρεία γουναρικών.
Σημειώνουμε ότι κατά τη συγκεκριμένη περίοδο, οι Ηπειρώτες δεν είχαν αποκτήσει ακόμη επώνυμα, αλλά χρησιμοποιούσαν ως τέτοια τα ονόματα των πατέρων τους (π.χ.«Χρίστος Ιωάννης του ποτέ Ιωάννου...»)
Η Οθωμανική κατάκτηση της Ηπείρου δεν διέκοψε την επικοινωνία των δύο πλευρών του Ιονίου. Αυτή η επικοινωνία, μάλιστα, αναπτύχθηκε περεταίρω μετά την από κοινού (επανα-)κατάκτηση του Βουθρωτου, της Σαγιάδας και της Πάργας στα τέλη του 15ου αιώνα. Οι Κερκυραίοι είχαν ανάγκη να κατέχουν τις παραπάνω περιοχές, τις δύο πρώτες λόγω των πλουτοπαραγωγικών πηγών τους και τη δεύτερη λόγω της εμπορικής της σημασίας. Αντίστοιχα, οι Ηπειρώτες έβλεπαν την Κέρκυρα ως έναν τόπο οικονομικών ευκαιριών ή ένα καταφύγιο σε περιπτώσεις ανάγκης.
Σε όλη την περίοδο της Βενετοκρατίας (από τα τέλη του 15ου αιώνα που διαθέτουμε ικανοποιητικά στοιχεία), αλλά και αργότερα, μέχρι τις μέρες μας, Έλληνες Ηπειρώτες, Αρβανίτες και Αλβανοί μετοίκησαν στο νησί μας σε μεγάλους αριθμούς, εμπλουτίζοντας και αυξάνοντας τον πληθυσμό του. Οι μετοικήσεις αυτές, βέβαια, σπάνια ήταν μαζικές, πράγμα που ευνόησε την ομαλή και σχετικά σύντομη ενσωμάτωση των νεοφερμένων στην τοπική κοινωνία. Κατά τον 16ο και τον 17ο αιώνα μάλιστα, υπάρχουν αναφορές ότι Ηπειρώτες προσπαθούσαν να ενταχθούν στην τάξη των αριστοκρατών. Αντίθετα από ό,τι υποστήριξε άδικα ο Σπύρος Στούπης (Οι Ξένοι εν Κερκύρα, Δωδώνη), οι μόνιμα εγκατεστημένοι στην Κέρκυρα Ηπειρώτες δεν αντιμετωπίζονταν ως «ξένοι». Ξένοι θεωρούνταν όσοι διέμεναν προσωρινά στο νησί και άρα υπόκειντο σε διαφορετικό καθεστώς: για παράδειγμα, στο πλαίσιο της εκκλησιαστικής οργάνωσης της Κέρκυρας, δεν είχαν δικαίωμα να εκκλησιάζονται στους άλλους ιδιωτικούς και συναδελφικούς ναούς, οπότε ανεγέρθηκε η Παναγία των Ξένων ώστε να καλύπτονται οι λατρευτικές τους ανάγκες.
Οι περισσότεροι, πάντως, από τους Ηπειρώτες που μετοίκησαν στην Κέρκυρα, ήταν επαγγελματίες και τεχνίτες ικανοί, απαραίτητοι στην τοπική οικονομία και κοινωνία. Συνήθως δε, η τέχνη που κατείχαν ήταν άγνωστη ή ελάχιστα ανεπτυγμένη στο νησί:
Σύμβαση σύστασης συντροφίας από Ηπειρώτες στην Κέρκυρα (18ος αι.)
Εν Χριστού ονόματι αμήν, 1781, Μαρτίου 28.
Εις ένα καμαρίν του οσπίτίου όπου κρατεί εις ενίκιον από τον Ευγενή Š Φώτιον Λισγαρά και κατοικεί ο παρόν Κύριος Μάθιος Δελβινιώτης, καφετιέρης[1] και ρακιντζής[2], αντίκρυς το απαλάτιον[3] της κατοικίας του Ευγενή Š Λισγαρά του ποτέ Ευγενούς Š Δομένιγου, σιμά κατά το σπιτζεριό[4] της Πίνιας, κοντράδα της Εκκλησίας των Αγίων Βασιλείου και Στεφάνου, εσυνάχθησαν οι παρόντες Κύριοι Χρίστος Ιωάννης του ποτέ Ιωάννου από την Άρτα, Στεφανής Χρίστος του ποτέ Χρίστου και Σάββας Γιάννης του ποτέ Ιωάννου Παπαρίζου ήτοι και οι δύο από τα μέρη των Ιωαννίνων. Όλοι και οι τρεις τεχνίτες εις τη δούλευσιν της Γουναρικής, ηυρισκόμενοι και διοριζόμενοι να προσμίνουν δια την δούλευσιν της ιδίας τέχνης τους εδώ εις τους Κορφούς, οίτινες εσυμφώνησαν εν μέσω αυτών και ποιούν με την βοίθειαν και ευλογία του Πλειστοδώρου Θεού ημών την συντροφίαν, όπως ως κάτωθι εξεκαθαρίζεται: (ακολουθούν οι όροι σύστασης της συντροφίας)
Α.Ν.Κ., Συμβ., Τόμος Π 30, φ. 15, σ. 19v
Όπως φαίνεται από το παραπάνω κείμενο, οι τρεις Ηπειρώτες είχαν βρεθεί περιστασιακά στην Κέρκυρα. Παρά ταύτα, ίσως και με την παραίνεση του συντοπίτη τους, Μάθιου Δελβινιώτη, αντιλήφθηκαν την απουσία γουναράδων στο νησί και, κατέχοντας αυτήν την τέχνη, αποφάσισαν να παραμείνουν μόνιμα και να ιδρύσουν μία «συντροφία», δηλαδή εταιρεία γουναρικών.
Σημειώνουμε ότι κατά τη συγκεκριμένη περίοδο, οι Ηπειρώτες δεν είχαν αποκτήσει ακόμη επώνυμα, αλλά χρησιμοποιούσαν ως τέτοια τα ονόματα των πατέρων τους (π.χ.«Χρίστος Ιωάννης του ποτέ Ιωάννου...»)
____________________
Σημειώσεις
[1] Καφετιέρης: (μάλλον) πλανόδιος παρασκευαστής και πωλητής καφέ.
[2] Ρακιντζής: παρασκευαστής και πωλητής ρακής.
[3] Απαλάτιον: πολυώροφο οίκημα.
[4] Σπιτζεριό: φαρμακείο
(το παρόν άρθρο συντάχθηκε από τον Ανδρέα Γραμμένο και δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Η Κέρκυρα Σήμερα)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου