Η διαφορετική ιστορική διαδρομή της Κέρκυρας σε σχέση με τον κύριο κορμό των ελληνικών περιοχών έχει οδηγήσει κατά καιρούς στην έκφραση εξεζητημένων κριτικών απέναντι στους Κερκυραίους. Αυτή η αντιμετώπιση αφορά κυρίως την πολιτιστική διαφοροποίηση της κερκυραϊκής κοινωνίας και έχει ρίζες πολύ παλιές, αφού ξεκινά ήδη από τον 16ο αιώνα. Τότε βεβαίως, το κρίσιμο ζήτημα φαίνεται ότι ήταν η θρησκεία.
Μπορεί η Κέρκυρα να απέφυγε ουσιαστικά την ξενική κατοχή έπειτα από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης το 1204, όμως η Ιστορία φαίνεται ότι ήθελε το νησί οπωσδήποτε να περάσει σε Δυτικούς κυρίαρχους. Στα τέλη της δεκαετίας του 1260 (ενώ η Κωνσταντινούπολη είχα ανακαταληφθεί από τα βυζαντινά στρατεύματα), ο Δεσπότης της Ηπείρου, Μιχαήλ Β΄, παρέδωσε την Κέρκυρα στο βασίλειο της Κάτω Ιταλίας. Από το σημείο αυτό κι έπειτα, το νησί ακολούθησε τη δική του πορεία, μία πορεία στο μεταίχμιο μεταξύ Ανατολής και Δύσης, με τις τύχες του να επηρεάζονται πιο πολύ από τις διαθέσεις των Δυτικών κυρίων του.
Οι Ανδεγαυοί ηγεμόνες που κυβέρνησαν την Κέρκυρα από το 1267 μέχρι το 1386 υπήρξαν ένθερμοι σύμμαχοι και υποστηρικτές του παπικού κράτους. Αυτό είχε ως συνέπεια να επιχειρήσουν να επιβάλλουν τον Καθολικισμό ως κυρίαρχο δόγμα στους Κερκυραίους. Μετά το Σχίσμα του 1054 οι σχέσεις μεταξύ των δύο δογμάτων είχαν εξελιχθεί από φραστικές επιθέσεις και κινήσεις εντυπωσιασμού σε ανοικτή ένοπλη σύρραξη, με την Δ΄ Σταυροφορία.
Έτσι, ο Κάρολος ο Ανδεγαυός κατέλυσε τον ορθόδοξο επισκοπικό θρόνο και εγκατέστησε στο νησί καθολικό αρχιεπίσκοπο. Όπως έχουμε αναφέρει στο παρελθόν, η εξέλιξη αυτή δεν είχε απλώς τυπικό χαρακτήρα, αλλά οδήγησε σε μία σειρά σοβαρών πρακτικών προβλημάτων, καθώς επηρέασε όχι μόνο το γόητρο της ορθόδοξης εκκλησίας, αλλά και τη διεξαγωγή θρησκευτικών δικαιοπραξιών. Οι επόμενοι κυρίαρχοι, οι Βενετοί, δεν έτρεφαν μεν τα καλύτερα αισθήματα για τον Πάπα, από την άλλη όμως, ως Καθολικοί στο θρήσκευμα, σε μία Καθολική Ευρώπη, δεν μπορούσαν (και δεν ήθελαν) να ριψοκινδυνέψουν τη θέση τους με το να ανατρέψουν τη νέα θρησκευτική κατάσταση στην Κέρκυρα.
Οι Κερκυραίοι εν τω μεταξύ ήταν υποχρεωμένοι να δεχτούν την κατάσταση ως αναπόφευκτη, προσπαθώντας παράλληλα να διατηρήσουν τα όποια δικαιώματα τους είχαν απομείνει, έχοντας επικεφαλής τους Μεγάλους Πρωτοπαπάδες. Οι Μεγάλοι Πρωτοπαπάδες, αν και σύμφωνα με το τυπικό της Ορθόδοξης Εκκλησίας δεν είχαν κάποιο ιδιαίτερο αξίωμα, αντιμετωπίστηκαν από τους Βενετούς ως οιονεί επίσκοποι, και ως ηγέτες του δόγματος με πολιτειακή αναγνώριση. Ως εκ τούτου, οι Μεγάλοι Πρωτοπαπάδες (και το Ιερό Τάγμα των 32 ιερέων από το οποίο αναδεικνύονταν) συμμετείχαν στις επίσημες δημόσιες τελετές, μαζί με τους Λατίνους Αρχιεπισκόπους.
Αυτή η κατάσταση φαινόταν περίεργη στους υπόλοιπους Έλληνες, και ιδιαίτερα στους μοναχούς του Αγίου Όρους, οι οποίοι είχαν αναπτύξει μία ένθερμη πολεμική εναντίον του Καθολικού Δόγματος, και είχαν αγωνιστεί εναντίον της Ένωσης των Εκκλησιών, υφιστάμενοι πολλές καταστροφές και θανάτους.
Αυτή η «προϊστορία» τους έκανε να απευθύνουν συχνά σκληρούς λόγους εναντίον των Κερκυραίων που ανέχονταν την υπεροχή των Ρωμαιοκαθολικών στον τόπο τους. Σε ένα χειρόγραφο από τη μονή Βατοπεδίου, με τίτλο «Τα σφάλματα και αιτιάματα των Κερκυραίων, ήγουν Κορυφιατών, δι’ α αυτούς αποστρεφόμεθα», το οποίο ο ερευνητής Σπύρος Λάμπρου που το εξέδωσε το 1882, τοποθετεί στα μέσα του 16ου αιώνα, διαβάζουμε τα έναν μακρύ κατάλογο (11 σημείων) των παρεκκλίσεων των Κερκυραίων από «την ορθή πίστη». Στο τέλος ο συντάκτης αυτού του κειμένου προβάλλει και το γεγονός μιας ανεξήγητης πυρκαγιάς κατά την οποία κάηκε ένα αφιέρωμα Κερκυραίων και Ελλήνων της Εσπερίας στη Μονή Βατοπεδίου. Το κείμενο καταλήγει με την ανακοίνωση «αφορισμού άλυτου» κατά οποιουδήποτε «απελθήν εις λατινικόν τόπον χάριν ζητείας».
Αν και η Κέρκυρα λογίζονταν ως «λατινικός τόπος», οι μοναχοί του Βατοπεδίου δε δίστασαν να αποστείλουν λίγα χρόνια αργότερα μία επιτροπή προκειμένου να αποσπάσει από τους Κερκυραίους καλλιεργητές τα δοσίματα των Βατοπεδινών κτημάτων στο νησί…
(το παρόν άρθρο συντάχθηκε από τον Ανδρέα Γραμμένο και δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα "Η Κέρκυρα Σήμερα")
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου