ΠΕΡΙ "ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ" ΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ

Είναι γεγονός ότι οι Έλληνες είναι απογοητευμένοι από το κράτος τους. Είναι επίσης γεγονός ότι οι Κερκυραίοι είναι πιο απογοητευμένοι από κάποιους άλλους. Είναι ακόμη γεγονός ότι οι Κερκυραίοι (και οι υπόλοιποι Επτανήσιοι) έχουν τη μνήμη ενός ξεχωριστού παρελθόντος και μιας ιδιαίτερης πολιτιστικής και πολιτικής παράδοσης.
Πραγματικά, η Ένωση, αλλά κυρίως η Αφομοίωση, με τον τρόπο που πραγματοποιήθηκαν, είχαν αρνητικές για τον τόπο συνέπειες.
Κι αν οι συνέπειες αυτές αμβλύνθηκαν με την αλματώδη ανάπτυξη της κερκυραϊκής βιομηχανίας και εν γένει οικονομίας από τα τέλη του 19ου αιώνα μέχρι τον Μεσοπόλεμο και της τουριστικής βιομηχανίας κατά τις τρεις τελευταίες δεκαετίες, οι οικονομικές και πολιτικές συνθήκες των τελευταίων ετών οδήγησαν αναπόφευκτα στην ανάδειξή τους.
Η Ελλάδα βρίσκεται αυτή τη στιγμή αντιμέτωπη με ένα φλέγον ζήτημα: το πολιτικό της σύστημα και η κοινωνικοοικονομική της οργάνωση φαίνεται πως έχουν φτάσει στα όριά τους. Αγκυλώσεις ενός παρελθόντος τόσο παλιού όσο τα χρόνια της συγκρότησης του ελληνικού κράτους και τόσο πρόσφατου όσο η Μεταπολίτευση, έχουν οδηγήσει σε αδιέξοδα που ζητούν άμεση λύση. Ταυτόχρονα, η επικράτηση ενός διεθνοπολιτικού «συστήματος πολλαπλών ανεξαρτησιών»[1], η ενεργειακή κρίση, η οικονομική αστάθεια και η επανεμφάνιση της Ρωσίας ως μεγάλης δύναμης, δημιουργούν ένα περιβάλλον τόσο ρευστό, που προκαλεί τριγμούς και στο εσωτερικό της Ελλάδας.
Απόρροια των παραπάνω είναι το γεγονός ότι το μέλλον (βραχυπρόθεσμα και μεσοπρόθεσμα) δεν είναι πλέον προβλέψιμο. Ως εκ τούτου, ο κάθε πολιτικός και γεωπολιτικός δρων προσπαθεί να εξασφαλίσει πλεονεκτήματα και να στήσει τις βάσεις για ένα ευνοϊκό (γι’ αυτόν) μέλλον.
Έχουμε πολλές φορές στο παρελθόν αναφερθεί στις προσπάθειες διείσδυσης και εγκαθίδρυσης επιρροής στην Κέρκυρα από διεθνείς δρώντες. Το ζήτημα που έχει ανακύψει τις τελευταίες ημέρες περί «αυτονόμησης» της Κέρκυρας, θεωρούμε ότι έγκειται στο εάν αυτή η κίνηση αποτελεί αποτέλεσμα εσωτερικών διεργασιών στο νησί ή εάν προέκυψε σε συνδυασμό με τη βούληση ενός ξένου κέντρου.
Προς το παρόν κανείς δεν μπορεί να αποφανθεί σχετικά με σιγουριά. Σύμφωνα με τα όσα αναφέραμε στις πρώτες παραγράφους και σε συνδυασμό με την υφή του «μοντέρνου» εθνικισμού των δύο τελευταίων δεκαετιών, μία κίνηση «αυτονόμησης» δεν θα ήταν εντελώς απρόσμενο να προκύψει.
Αν όμως συνδυάσουμε τις δραστηριότητες των γεωπολιτικών δρώντων στο νησί με το γεγονός ότι η κίνηση περί «αυτονομίας» προβλήθηκε και, ως εκ τούτου επισημοποιήθηκε, από την Guardian και το BBC[2], καθώς και τις συνεχείς αναφορές και εκκλήσεις του κ. Τσουκαλά προς τη βρετανική πλευρά, δεν μπορούμε παρά να εγείρουμε επιφυλάξεις σχετικά με την αυτοτέλεια της κίνησης αυτής. Άλλωστε, δεν μπορούμε να αγνοήσουμε το γεγονός ότι η κίνηση αυτή επέλεξε να δημοσιοποιήσει την ύπαρξή της μέσω δύο (!) ξένων μέσων ενημέρωσης και όχι μέσω του τοπικού τύπου. Ανεξάρτητα, λοιπόν, από τα κίνητρα και τα εναύσματα των συμμετεχόντων, τα οποία δεν μπορούμε σε καμία περίπτωση να κρίνουμε αυτή τη στιγμή, οι παραπάνω επιλογές τους, τους καθιστούν έκθετους στην τοπική κοινωνία.
Ένα άλλο σημείο που χρήζει προσοχής είναι το γεγονός ότι, τόσο το άρθρο της Guardian, όσο και η ανταπόκριση του BBC, χρησιμοποιούν όρους όπως «αυτονομία» (autonomy), «απόσχιση» (split) και «δημοψήφισμα» (referendum). Απαιτείται άμεση απάντηση σχετικά με το αν αυτοί οι όροι διατυπώθηκαν από την ομάδα του κ. Τσουκαλά ή αν πρόκειται για αυθαίρετη και επιπόλαιη επιλογή και των δύο (!) βρετανών δημοσιογράφων.
Ποιοι, όμως, είναι σε θέση να ζητούν «απόσχιση» ή «αυτονόμηση»; Σύμφωνα με τα έθη του διεθνούς δικαίου, όπως αυτό ορίζεται από τη διεθνή πρακτική και την καθεστηκυία διεθνώς αντίληψη περί κρατών και εθνοτικών ομάδων, οι παραπάνω διεκδικήσεις μπορούν να προβληθούν από μία ξεχωριστή εθνοτική ομάδα (όχι απαραίτητα «έθνος») που διαβιοί σε ένα κράτος που δεν σέβεται (ή θεωρείται ότι δεν σέβεται) την εθνοτική της ιδιαιτερότητα, δηλαδή τη γλώσσα, τον πολιτισμό, τα ήθη και τα έθιμά της. Ποιος θα μπορούσε να ισχυριστεί ότι κάτι τέτοιο ισχύει για τους Κερκυραίους; Μήπως οι Κερκυραίοι δεν είναι και δεν αισθάνονται Έλληνες; Μήπως μιλούν μία διαφορετική γλώσσα (όχι ιδίωμα); Μήπως απαγορεύει το ελληνικό κράτος την τέλεση των κερκυραϊκών εθίμων;
Το γεγονός ότι η ανταποδοτικότητα των συλλεγόμενων στην Κέρκυρα φόρων και δασμών είναι εξαιρετικά μικρή και το ότι το κερκυραϊκό ιδίωμα παραγνωρίζεται από την επίσημη πολιτεία δεν είναι δυνατόν να στοιχειοθετήσουν τέτοιου είδους διεκδικήσεις, καθώς παραβλέπουν το εθνικό αίσθημα του συνόλου του κερκυραϊκού λαού. Άλλωστε, τα παραπάνω δεν ισχύουν μόνο για την Κέρκυρα, αλλά για το σύνολο της ελληνικής επαρχίας και δεν εμπίπτει στο πεδίο του αυτοπροσδιορισμού των πληθυσμών της ελληνικής περιφέρειας, αλλά μάλλον στην επαναδιαπραγμάτευση των διοικητικών δομών της χώρας.
Με άλλα λόγια, αντιμετωπίζοντας την παρούσα κατάσταση που είναι αρνητική για τη χώρα, λόγω της διαφθοράς και της άνισης και άδικης διαχείρισης των εθνικών πόρων, καθώς και της διαχρονικά περιορισμένων αποτελεσμάτων αναπτυξιακής πολιτικής, θεωρούμε ότι δεν μπορεί κανείς να διεκδικήσει κάτι άλλο από την ουσιαστική αποκέντρωση, την ενίσχυση της τοπικής αυτοδιοίκησης και των μηχανισμών εκείνων που θα εξασφαλίζουν τη διαφάνεια και θα υποστηρίζουν την ουσιαστική κοινωνία των πολιτών.
Ίσως οι κουβέντες περί «αυτονομίας» να εντυπωσιάζουν πολλούς, όπως η περίφημη ρήση «Θα διεκδικήσουμε την ανεξαρτησία μας» που διατυπώθηκε από τοπικό πολιτικό παράγοντα πριν δεκαπέντε περίπου χρόνια στο (τότε) κινηματοθέατρο «Παλλάς», αλλά στην πραγματικότητα αποτελούν γραφικότητες, οι οποίες στην παρούσα διεθνή κατάσταση μπορούν να αποβούν επικίνδυνες για τον τόπο.
Το ίδιο ισχύει και για τα περί αναθεώρησης των διεθνών συνθηκών που αφορούν στα Επτάνησα, και συγκεκριμένα για τη Συνθήκη του Λονδίνου του 1864. Έχουμε και στο παρελθόν[3] διατυπώσει ότι η συγκεκριμένη συνθήκη έπρεπε να έχει εξεταστεί με περισσότερη προσοχή από ελληνικής πλευράς, καθώς περιέχει ασάφειες και αφήνει ανοικτά πολλά ζητήματα, όπως τη διηνεκή ουδετερότητα της Κέρκυρας και των Παξών[4], το οποίο, σε συνδυασμό με το καθεστώς ουδετερότητας του Στενού της Κέρκυρας, ανοίγει την όρεξη πολλών.
Συμπερασματικά, θέλουμε να επιστήσουμε την προσοχή στη γενικότερη κατάσταση που τείνει να παγιώσει ένα καθεστώς ρευστότητας σχετικά με τη νήσο της Κέρκυρας. Δεν είναι δυνατόν η ελληνική πολιτεία να επιτρέπει εδώ και τόσο καιρό την ανεξέλεγκτη δραστηριότητα ξένων παραγόντων στην Κέρκυρα, κυρίως εφόσον αυτοί, εποφθαλμιώντας τα πετρέλαια του Β. Ιονίου και τον έλεγχο των απολήξεων των αγωγών στον χώρο Αδριατικής-Ιονίου, δεν διστάζουν να θέσουν υπό αμφισβήτηση την ελληνικότητα της νήσου και της εδαφική ακεραιότητα της χώρας.

___________-

Σημειώσεις

[1] Όρος που εισάγει ο Adam Watson στο «Η εξέλιξη της διεθνούς κοινωνίας», εκδόσεις Ποιότητα, 2006.
[2] Τα δύο αυτά μέσα χαρακτηρίζονται ως άμεσα εξυπηρετούντα τη βρετανική εξωτερική πολιτική.
[3] Βλ. άρθρο «Παράνομη η κατεδάφιση των οχυρώσεων από τους Βρετανούς» στην εφημερίδα «Η Κέρκυρα Σήμερα», Μάιος 2006, αναρτημένο και στο παρόν ιστολόγιο (Αύγουστος 2008).
[4] Το σημείο αυτό αποτελεί παγκόσμιο παράδοξο άνευ προηγουμένου. Κανένα κυρίαρχο κράτος δεν δέχεται μία περιοχή του να χαρακτηρίζεται ως «ουδέτερη»: μπορούν να υπάρχουν μόνο ουδέτερες χώρες όπως η Ελβετία, ή ουδέτερες περιοχές μεταξύ κυρίαρχων κρατών (no man’s land) όπως μεταξύ του Ιράκ και της Σαουδικής Αραβίας, ή η «πράσινη γραμμή» στην Κύπρο, αλλά όχι ουδέτερη περιοχή εντός της επικράτειας ενός κυρίαρχου κράτους.