Η Βενετική Δημοκρατία υπήρξε ένα από τα πλέον συγκεντρωτικά, αλλά και οργανωμένα κράτη της εποχής της, έχοντας να επιδείξει συντεταγμένες κρατικές υπηρεσίες σε τομείς που άλλα ευρωπαϊκά κράτη σχεδόν αγνοούσαν ή είχαν παραχωρήσει την ευθύνη στους κατά τόπους φεουδάρχες.
Η κρατική αυτή κουλτούρα οφείλεται κατ’ αρχήν στην μεγάλη επιρροή που άσκησε το Βυζάντιο στη Βενετία μέχρι και τον 12ο αιώνα. Από εκεί και πέρα, αν και δεν ίδρυσε ποτέ η ίδια πανεπιστήμιο, η Γαληνότατη δεν στάθηκε αδιάφορη απέναντι στις εξελίξεις της επιστήμης και το κίνημα του ανθρωπισμού κατά την Αναγέννηση.
Όπως έχουμε αναφέρει, βέβαια, η ιδέα του κράτους πρόνοιας δεν υπήρχε την εποχή εκείνη. Παρ’ όλα αυτά, η προσήλωση της πολιτείας στη διατήρηση της κοινωνικής ειρήνης και της τάξης του κράτους, οδήγησε στην ίδρυση ευαγών ιδρυμάτων και τη δημιουργία κρατικών υπηρεσιών και μηχανισμών που στάθηκαν ευεργετικοί για τους υπηκόους και την καλλιέργεια μιας εξελιγμένης πολιτικής νοοτροπίας σε αυτούς.
Αν και τα παραπάνω στοιχεία ίσχυαν κυρίως για τη μητρόπολη, οι υπερπόντιες κτήσεις της Βενετίας, συμπεριλαμβανομένης της Κέρκυρας, απέκτησαν αργά ή γρήγορα πολλούς από τους θεσμούς αυτούς. Έτσι, έχουμε υπόψη μας τη λειτουργία της Σιταποθήκης, του Ενεχυροδανειστηρίου ή του Βρεφοκομείου. Δεν μας είναι, ακόμη, άγνωστα το δικαστικό σύστημα ή η αστυνομία.
Η σχετική βιβλιογραφία, βέβαια, έχει προσεγγίσει τους θεσμούς αυτούς εστιάζοντας στη λειτουργία τους στην πόλη και έτσι αγνοούμε την επίδρασή τους στην ύπαιθρο της Κέρκυρας, στοιχείο που μας καλλιεργεί την εντύπωση, σε ό,τι αφορά τουλάχιστον στην αστυνομία, πως η δράση τους αφορούσε κυρίως το άστυ και τα περίχωρά του.
Παρά ταύτα, κάποια στοιχεία που βρίσκονται διάσπαρτα στους ευάριθμους τόμους του Ιστορικού Αρχείου, συνηγορούν για τη διάχυση των ευεργετημάτων του βενετικού κρατικού μηχανισμού ακόμη και σε απομακρυσμένα χωριά. Αν και οι αποστάσεις και το σύστημα συγκοινωνιών της εποχής δεν επιτρέπουν ψευδαισθήσεις περί της πλήρους λειτουργίας των κρατικών μηχανισμών σε όλες τις περιοχές, είναι βέβαιο ότι οι Βενετοί και οι τοπικοί λειτουργοί δεν απαξίωναν την ύπαιθρο όσο νομίζουμε.
Παρακάτω θα δούμε μια ληξιαρχική πράξη θανάτου από τους Μαγουλάδες του 17ου αιώνα, που, χάρη στη λεπτομερή καταγραφή από τον ιερέα του χωριού, μας δίνει πολύτιμες πληροφορίες, τόσο για το ίδιο το σύστημα διατήρησης της τάξης, όσο και για τη λειτουργία του στην ύπαιθρο.
ΛΗΞΙΑΡΧΙΚΗ ΠΡΑΞΗ ΘΑΝΑΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΜΑΓΟΥΛΑΔΕΣ (17ος αι.)
1683 Απριλίου 18. Το βράδη απότηχε ένα πεδί του Αντώνη Μέξα, ονόματι Στάθις έος χρονόν 15… απέθανε από σκοτομό, κλοτζιές από τον υιό του Αλίβου Μ., ονόματι Σπήρο, από τους Κανακάδες. Έκαμε ημέρες 10 χορίς άλι ανάγγη. Εφημέριος παπα Θεοδόσης Μαγουλάς, μπάρμπας του αυτού πεδίου. Τον οπίον σκοτομόν τον εμαντινίρισε[1] το αυτό πεδί του κρεμεναλιού[2] όπου ύρθε ο Š Αντόνιος Ρίκης υατρός και Š Δημητράκις Τζάκος, κούντουρος[3] του κρεμεναλιού.
Ληξ. Βιβλ. Εκκλησιών, Εκκλ. Αγ. Θεοδώρων Μαγουλάδων, Τόμος 196, Βιβλ. 1ο
Η ιστορία που περιγράφεται σ’ αυτές τις λίγες αράδες είναι σίγουρα τραγική, τόσο για την οικογένεια του παιδιού που πέθανε, όσο και για εκείνη του υπεύθυνου για τον θάνατό του. Προφανώς, βέβαια, πρόκειται για ένα ατυχές περιστατικό, αποτέλεσμα ενός τσακωμού ανάμεσα στα δύο παιδιά, οπότε δεν θα μπορούσαμε να εξάγουμε συμπεράσματα περί της (μάλλον σχεδόν ανύπαρκτης) παιδικής εγκληματικότητας της εποχής.
Αντίθετα, μπορούμε να εντοπίσουμε πολλές πληροφορίες για τον τρόπο οργάνωσης και λειτουργίας του συστήματος αστυνόμευσης στην Κέρκυρα του 17ου αιώνα.
[1] Εμαντινίρισε: ομολόγησε.
[2] Κρεμεναλιό: το «εγκληματολογικό» της εποχής.
[3] Κούντουρος: εξεταστής, «επιθεωρητής».
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου